Wie umweltschädlich ist Windkraft wirklich? Jak szkodliwa dla środowiska jest energia wiatrowa?

Wie umweltschädlich ist Windkraft wirklich?

Untersuchungen wecken Verdacht: Hatte der Dürresommer 2018 vielleicht weniger mit dem Klima zu tun als mit dessen »Schutz«

10.07.19

Bis zu 100 Kilometer lange Wirbel: Windräder bei Marsberg im Sauerland Bild: Imago/Hans Blossey

Windkraftanlagen überwuchern das Land und stoßen wegen der Verheerung des Landschaftsbildes und störender Geräusche auf wachsenden Widerstand. Nun schält sich heraus, dass die Monsterräder noch weitere, ernstzunehmende ökologische Schäden verursachen.

Windkraft gilt in Deutschland ohne Vorbehalt als umweltfreundliche erneuerbare Energie. Zusammen mit Solarenergie sollen Windparks als Ersatz für Kohle dabei helfen, die deutschen Klimaziele zu erreichen. Geplant ist die Einsparung von mindestens 40 Prozent Kohlendioxid bis 2030.

2017 erzeugten die deutschen Windenergieanlagen (WEA) an Land und auf See mehr als 97 Terawattstunden Strom (Ein Tera ist eine Billion oder 1000 Milliarden). Mit 35 Prozent der Nettostromerzeugung stellte Windkraft hinter Braunkohle erstmals den zweitgrößten Anteil an der deutschen Stromproduktion vor Atomenergie und Steinkohle. Angeheizt durch die Klimadebatte dürfte der Ausbau noch weiter beschleunigt werden.

Doch in den Jubel darüber mengen sich zunehmend Nachrichten über negative ökologische Folgen der Windrad-Inflation, an die bislang kaum jemand denken mochte. Vögel, Fledermäuse und Milliarden von Insekten fallen den Rotorblättern zum Opfer.

Nun kommt ein weiterer Verdacht hinzu: Könnten die mehr als 30000, überwiegend im Nordwesten, Nordosten sowie in Brandenburg installierten Windräder mit der anhaltenden Trockenheit in diesen Landesteilen in Zusammenhang stehen? Die Frage drängt sich auf, da hier die Entwicklung hin zu langanhaltenden Trockenperioden während der Sommermonate vor mehr als 15 Jahren einsetzte, parallel zum Ausbau der Windkraft, parallel aber auch zur Umwandlung der früheren Kulturlandschaften in sogenannte Agrarwüsten zwecks Biosprit-Produktion.

Von Schwankungen abgesehen, war die achtmonatige extreme Dürre von 2018 im norddeutschen Tiefland und großen Teilen Mitteldeutschlands weitaus am stärksten ausgeprägt. In den Bundesländern Niedersachsen und Brandenburg kämpften die

1

Feuerwehrleute gegen verheerende Wald- und Moorbrände. Auch im vergangenen Winter fielen die Niederschläge zu gering aus.

Als Ursache gilt offiziell der Klimawandel, ohne dass diese extrem beunruhigende, sich womöglich weiter zuspitzende Entwicklung näher hinterfragt wird. Bislang sah sich die Bundesregierung nicht veranlasst, Forschungen über mögliche besondere Ursachen für die ausbleibenden Niederschläge in Auftrag zu geben. So wenig ist die brisante Situation bislang vor allem den Städtern bewusst, dass manche Hamburger noch immer aus alter Gewohnheit vom typischen „Hamburger Schietwetter“ sprechen, wenn es denn endlich einmal regnet. Denn die Region des südwestlichen Holstein war bis vor wenigen Jahrzehnten mit einem gemäßigten Klima mit ausreichenden jährlichen Niederschlägen gesegnet. Hier entstand aus diesem Grund nach 1900 das weltweit größte Baumschulgebiet. Und heute?

Ist Regen angekündigt, so bleibt er oft aus oder es nieselt nur kurz. Regnet es einmal kräftiger, so ist maximal nach zwei, drei Stunden schon wieder Schluss. Bei der Suche nach den Ursachen für diesen anhaltenden Trend ist zunächst der immense Schwund von Grünland in der norddeutschen Ebene bis ins Vorland der Mittelgebirge in Betracht zu ziehen. Millionen Hektar Wiesen, Weiden, Knicks (Hecken) und Wälder sind dem Feldbau zum Opfer gefallen, größtenteils dem lukrativen Anbau von Mais zur Erzeugung von „Bio“-Energie.

Just dort, wo sich weitläufige Agrarländereien mit geringer Bodenfeuchte aneinanderreihen, sind die weitaus meisten WEA installiert worden und wird der Ausbau der Windenergie in hohem Tempo weiter vorangetrieben. Dass sich die Witterung genau hier am extremsten gewandelt hat, müsste eigentlich mit der besonderen Entwicklung dieser Regionen zusammen betrachtet werden.

Bereits seit etwa zehn Jahren liegen durch Satellitendaten und Modellanalysen internationaler Forschungsinstitute warnende Hinweise auf einen „nicht zu vernachlässigenden“ Einfluss von Windparks auf das regionale Klima und Wettergeschehen vor. Dieser Einschätzung schließen sich die bekannten Meteorologen Mojib Lativ und Sven Plöger auf Nachfrage an, wollen sich dazu jedoch nicht näher äußern. Indessen schafften es diese Warnhinweise nicht in die öffentliche Debatte über Windenergie. Windkraft gilt als rundweg positiv.

Es könnte jedoch fatale Folgen haben, wenn weiterhin kein namhafter Wissenschaftler die Forderung erhebt, das Phänomen der anhaltenden Trockenheit auch in Bezug auf das heikle Zusammenwirken von Windkraft und Intensivlandwirtschaft zu hinterfragen. Geforscht wird in Deutschland bislang nur im Hinblick auf die gegenseitige Beeinträchtigung der Leistung von WEA aufgrund ihrer Wirbelschleppen (turbulente Nachläufe).

Aber wie könnten Windräder das Wetter überhaupt beeinflussen? „Wenn wir einem aktiven System - also nichtfossiler Energie - Energie entziehen, beeinflussen wir die Energieflüsse in dem System, und zwar umso stärker, je mehr wir dort eingreifen“, heißt es in einer Studie der französischen Forschungsorganisation CNRS vom Februar 2014. Mit ihren Wirbelschleppen verändern Windräder also die Luftbewegungen in den unteren Schichten der Atmosphäre.

Der Wind hinter den WEA wird gebremst, und im Windschatten entsteht Luftunruhe infolge von Verwirbelung, auch Turbulenz genannt. Das führt zu einem Temperaturanstieg, der sich besonders nachts bemerkbar macht. So wurde durch Modellstudien in großen Windparks in Texas nachgewiesen, dass die Temperaturen in den Parks innerhalb eines Jahres um 0,72 Grad Celsius höher lagen als in angrenzenden Gebieten („Nature Climate Change 2“, 2012, S. 539).

Hinzu kommt: Um große Windparks herum können die Luftmassen zur Seite oder nach oben abgelenkt werden. Je nach Wetterlage, Windrichtung und Lufttemperatur normalisiert sich die Strömung erst nach zehn bis 100 Kilometern hinter den WEA wieder. Dementsprechend kann es theoretisch zur Verwirbelung von Wolkenfeldern kommen und damit zur Verhinderung von Niederschlägen.

Außerdem, so die weitere Annahme, könnten diese Vorgänge die Wasserkreisläufe erheblich verändern. Spurenstoffe, Wasser und Energie müssen beim Transport zwischen Atmosphäre

und Boden verschiedene Grenzschichten passieren. Ist der Transport durch turbulente Strömungen behindert, so betrifft dies auch die Kondensierung von Wasserdampf und damit die Wolkenbildung. Für Regionen mit Intensivlandwirtschaft und entsprechend geringer Bodenfeuchte könnte dies verheerende Folgen haben.

Im Juni 2015 befasste sich an der Harvard-Universität in Cambridge (USA) eine Arbeitsgruppe internationaler Forscher aus verschiedenen Fachdisziplinen mit dem Thema Windkraft. Bemerkenswert ist der Abschlussbericht, in dem die Forscher dringenden Forschungsbedarf anmelden. Hier ein Ausschnitt: „Obwohl die Wirbelschleppen der Windturbinen gegenwärtig im Fokus der Forschungen sind, verstehen wir noch zu wenig über die Wirkung einzelner Windturbinen oder von Windparks. Insbesondere über den Umfang der Windschleppen und die Umwandlung von Energie in Wärme durch die Nachläufe über den gesamten Bereich der Turbinenanordnungen sowie in Bezug auf die atmosphärischen Verhältnisse haben wir noch kaum Erkenntnisse. Es bleibt festzuhalten, dass hinsichtlich der Einschätzung der lokalen und regionalen Klimaeffekte von Windturbinenfeldern eine große Unsicherheit verbleibt.“

Zum Schluss noch dies: Eine Erlangerin fotografierte auf einem Flug von Nürnberg nach Berlin durch das Kabinenfenster Windräder, die eine tiefliegende Wolkenschicht verwirbelten. Ihr spektakuläres Foto war im März 2011 im Freilichtmuseum Hessenpark in Neu-Anspach ausgestellt. Die Jury des Fotopreises „Mensch und Natur“ lobte die Aufnahme, weil die „enorme Kraft des Windes auf einzigartige Weise sichtbar gemacht“ worden sei.

Man stelle sich vor, welchen Schaden Windräder nach dem „Empowering“ (Erhöhung auf 150 Meter und vergrößerte Rotorblätter) womöglich anrichten.

Dagmar Jestrzemski

Quelle: https://www.preussische-allgemeine.de/nachrichten/artikel/wie-umweltschaedlich-ist- windkraft-wirklich.html

Jak szkodliwa dla środowiska jest energia wiatrowa?

Badania budzą podejrzenia: czy letnia susza w 2018 r. miała mniej wspólnego z klimatem niż z jego "ochroną"?

Wiry o długości do 100 km: turbiny wiatrowe w pobliżu Marsberg w regionie Sauerland Zdjęcie: Imago/Hans Blossey

Turbiny wiatrowe opanowują tereny wiejskie i spotykają się z rosnącym oporem ze względu na dewastację krajobrazu i uciążliwy hałas. Teraz staje się jasne, że te monstrualne koła powodują jeszcze poważniejsze szkody ekologiczne.

Energia wiatrowa pozłacana w Niemczech bez zastrzeżeń jako przyjazna dla środowiska energia odnawialna. Wraz z energią słoneczną, farmy wiatrowe mają zastąpić węgiel i pomóc w osiągnięciu celów klimatycznych Niemiec. Plan zakłada redukcję emisji dwutlenku węgla o co najmniej 40 procent do 2030 roku.

W 2017 roku niemieckie turbiny wiatrowe na lądzie i na morzu wygenerowały ponad 97 terawatogodzin energii elektrycznej (tera to jeden bilion lub 1000 miliardów). Z 35-procentowym udziałem w produkcji energii elektrycznej netto, energia wiatrowa po raz pierwszy była drugim co do wielkości źródłem energii elektrycznej w Niemczech, wyprzedzając energię jądrową i węgiel kamienny. Podsycana debatą klimatyczną ekspansja prawdopodobnie jeszcze przyspieszy.

Jednak radość z tego powodu coraz częściej miesza się z wiadomościami o negatywnych konsekwencjach ekologicznych inflacji turbin wiatrowych, o których do tej pory mało kto chciał myśleć. Ptaki, nietoperze i miliardy owadów padają ofiarą łopat wirnika.

Teraz pojawia się kolejne podejrzenie: czy ponad 30 000 zainstalowanych turbin wiatrowych, głównie w północno-zachodniej, północno-wschodniej i Brandenburgii, może mieć związek z utrzymującą się suszą w tych częściach kraju? Pytanie pojawia się, ponieważ to właśnie tam ponad 15 lat temu rozpoczął się trend długich okresów suszy w miesiącach letnich, równoległy do ekspansji energetyki wiatrowej, równoległy, ale także do przekształcania dawnych krajobrazów uprawnych w tak zwane pustynie rolnicze w celu produkcji biopaliw.

Oprócz wahań, ośmiomiesięczna ekstremalna susza w 2018 r. była zdecydowanie najbardziej dotkliwa na północnych nizinach Niemiec i w dużych częściach środkowych Niemiec. W krajach związkowych Dolnej Saksonii i Brandenburgii susza była najbardziej dotkliwa.

Strażacy walczą z niszczycielskimi pożarami lasów i wrzosowisk. Zeszłej zimy również było zbyt mało opadów.

Oficjalnie za przyczynę uważa się zmianę klimatu, bez dalszego kwestionowania tego niezwykle niepokojącego i prawdopodobnie pogarszającego się rozwoju sytuacji. Jak dotąd rząd federalny nie czuł się zmuszony do zlecania badań nad możliwymi konkretnymi przyczynami braku opadów. Jak dotąd zwłaszcza mieszkańcy miast są tak nieświadomi wybuchowej sytuacji, że niektórzy mieszkańcy Hamburga nadal, ze starego przyzwyczajenia, mówią o typowej „złej pogodzie w Hamburgu”, kiedy w końcu pada deszcz. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu region południowo-zachodniego Holsztynu charakteryzował się klimatem umiarkowanym z wystarczającymi rocznymi opadami deszczu. Z tego powodu po 1900 roku utworzono tu największą na świecie szkółkę drzew. I dzisiaj?

Jeśli prognozuje się deszcz, często nie pada lub kropi tylko przez chwilę. Jeśli będzie mocno padać, zakończy się po maksymalnie dwóch lub trzech godzinach. Szukając przyczyn tej utrzymującej się tendencji, należy najpierw wziąć pod uwagę ogromną utratę użytków zielonych na równinie północnoniemieckiej aż do podnóża niskich pasm górskich. Miliony hektarów łąk, pastwisk, żywopłotów i lasów padło ofiarą rolnictwa, głównie lukratywnej uprawy kukurydzy w celu wytwarzania „bio” energii.

To właśnie tam, gdzie znajdują się rozległe tereny rolne o niskiej wilgotności gleby, instaluje się zdecydowaną większość turbin wiatrowych, a rozwój energetyki wiatrowej postępuje w szybkim tempie. Fakt, że pogoda zmieniła się tutaj najbardziej dramatycznie, należy właściwie rozpatrywać w połączeniu ze szczególnym rozwojem tych regionów.

Od około dziesięciu lat dane satelitarne i analizy modeli przeprowadzone przez międzynarodowe instytuty badawcze dostarczają sygnałów ostrzegawczych, że farmy wiatrowe mają „niezaniedbywalny” wpływ na regionalny klimat i wzorce pogodowe. Zapytani o tę ocenę znani meteorolodzy Mojib Lativ i Sven Plöger zgodzili się z tą oceną, ale nie chcieli szerzej komentować. Przestrogi te nie trafiły jednak do publicznej debaty na temat energetyki wiatrowej. Energię wiatrową postrzega się jako całkowicie pozytywną.

Może to jednak mieć fatalne skutki, jeśli żaden znany naukowiec nie będzie nadal domagał się kwestionowania zjawiska utrzymującej się suszy także w związku z delikatną interakcją pomiędzy energetyką wiatrową a intensywnym rolnictwem. Dotychczas w Niemczech prowadzono badania jedynie w zakresie wzajemnego pogarszania się pracy turbin wiatrowych na skutek turbulencji ich strumienia (turbulentnego śladu).

Ale w jaki sposób turbiny wiatrowe mogą faktycznie wpływać na pogodę? „Jeśli pobierzemy energię z układu aktywnego – czyli energię niekopalną – wpływamy na przepływ energii w systemie i tym bardziej w nim interweniujemy” – wynika z badania francuskiej organizacji badawczej CNRS z lutego 2014 r. Wraz z turbulencjami wywołanymi przez nie Turbiny wiatrowe zmieniają ruch powietrza w dolnych warstwach atmosfery.

Wiatr za turbinami wiatrowymi ulega spowolnieniu, a w strumieniu powietrza powstają niepokoje spowodowane turbulencjami, zwanymi także turbulencjami. Prowadzi to do wzrostu temperatury, co jest szczególnie zauważalne w nocy. Badania modelowe w dużych farmach wiatrowych w Teksasie wykazały, że w ciągu jednego roku temperatury w parkach były o 0,72 stopnia Celsjusza wyższe niż na terenach sąsiadujących („Nature Climate Change 2”, 2012, s. 539).

Dodatkowo masy powietrza wokół dużych farm wiatrowych mogą być odchylane na boki lub do góry. W zależności od warunków pogodowych, kierunku wiatru i temperatury powietrza przepływ powraca do normy dopiero po przebyciu dziesięciu do 100 kilometrów za turbinami wiatrowymi. W związku z tym pola chmur mogą teoretycznie ulegać wirowaniu i w ten sposób zapobiegać opadom.

Ponadto zakłada się, że procesy te mogą znacząco zmienić obieg wody. Substancje śladowe, woda i energia muszą być transportowane pomiędzy atmosferą i gleba przechodzą przez różne warstwy graniczne. Jeśli transport jest utrudniony przez przepływy turbulentne, ma to również wpływ na kondensację pary wodnej, a tym samym na powstawanie chmur. Może to mieć katastrofalne skutki dla regionów o intensywnym rolnictwie i odpowiednio niskiej wilgotności gleby.

W czerwcu 2015 roku grupa robocza międzynarodowych badaczy z różnych dyscyplin na Uniwersytecie Harvarda w Cambridge (USA) zajęła się tematem energetyki wiatrowej. Na uwagę zasługuje raport końcowy, w którym badacze deklarują pilną potrzebę badań. Oto fragment: „Chociaż turbulencje w śladzie turbin wiatrowych są obecnie w centrum badań, wciąż zbyt mało wiemy na temat skutków działania poszczególnych turbin wiatrowych lub farm wiatrowych. W szczególności nadal niewiele wiemy na temat zasięgu śladów wiatrowych i przemiany energii w ciepło przez te strumienie na całej powierzchni układów turbinowych oraz w odniesieniu do warunków atmosferycznych. Należy zauważyć, że istnieje duża niepewność co do oceny lokalnego i regionalnego wpływu pól turbin wiatrowych na klimat”.

Wreszcie coś takiego: podczas lotu z Norymbergi do Berlina kobieta z Erlangen sfotografowała przez okno kabiny turbiny wiatrowe, wirując nisko położoną warstwę chmur. Jej spektakularne zdjęcie zostało wystawione w marcu 2011 roku w skansenie Hessenpark w Neu-Anspach. Jury nagrody fotograficznej „Człowiek i Natura” doceniło zdjęcie, ponieważ „w wyjątkowy sposób uwidoczniło ogromną siłę wiatru”.

Wyobraźmy sobie szkody, jakie mogą wyrządzić turbiny wiatrowe po „wzmocnieniu” (zwiększeniu ich do 150 metrów i powiększeniu łopat wirnika).

Dagmara Jestrzemska

Źródło: https: //www.preussische-Allgemeine.de/nachrichten/artikel/wie-umweltschaedlich-ist-windkraft-real.html