Od zburzenia świątyni płacze Bóg ciągle, albowiem dopustem tym zgrzeszył on ciężko 7). Grzech ten tak bardzo cięży na sumieniu Boga, iż przez trzy części nocy siedzi i ryczy jak lew, i woła 8):

 

B.

Zgubna nauka wiary Talmudu.

O Bogu.

Talmud naucza 1) : Dzień ma 12 godzin, w pierwszych trzech siedzi Bóg i ćwiczy się w zakonie, w drugich trzech godzinach sądzi; w następnych trzech godzinach żywi świat cały, a w ostatnich trzech siedzi i bawi się z Lewiatanem, królem ryb ; w nocy zaś, dodaje Menachem, ćwiczy się w Talmudzie 1). Wysoką szkołę, w której sam Bóg uczy się z Aniołami w Niebie, odwiedza wedle Talmudu 3) także Asmodeusz, król djabłów, który codziennie do niebios się wznosi i tam się uczy.

Co do Lewiatana, to objaśnia Talmud 4), że w paszczy jego zmieści się ryba 300 mil długa, dalej , że Bóg dla tej olbrzymiej wielkości zabrał temuż Lewiatanowi samicę jego, boby się świat zapełnił był potworami ogromnemi, które by wszystko wyniszczyły; dlatego też wielki Bóg obrzezał samca a samicę zabił, i nasolił ją na ucztę dla sprawiedliwych w raju.

Zabawa z Lewiatanem trwała tylko do zburzenia świątyni (w Jerozolimie) 6). Od tego czasu już się Pan Bóg nie bawi ani też nie tańcuje więcej, jak to niegdyś pierwszy rozpoczął taniec z Ewą, ustroiwszy ją wprzód i splótłszy jej włosy w warkocze 6). Od zburzenia świątyni płacze Bóg ciągle, albowiem dopustem tym zgrzeszył on ciężko 7). Grzech ten tak bardzo cięży na sumieniu Boga, iż przez trzy części nocy siedzi i ryczy jak lew, i woła 8): „biada mi, iżem

1) Tr. Aboda Sara f, 3, 2. —2) Do 1’cntat. 79. 3, p. 17 ; tak samo i Targum w Cant. 5, 10. —

3) Tr. Gittin f. 68. — 4) Tr. Aboda s.f. 3 i Baba b. f. 7, 1 i 2. — 5) Loco citato. —6) Tr. librach, f.01.

7) Tr. Chngiga. f. 0, 2. — 8) Tr. Herach, f. 3, 1.

 

dozwolił spustoszyć dom mój, spalić świątynię i wywieźć dzieci moje w niewolę. Od tego czasu nie ma Pan Bóg na świecie więcej miejsca nad 4 łokcie '), chociaż go przedtem cały wypełniał osobą swoją; a gdy go kto chwali, to patrząsa głową i narzeka 3) : „błogosławiony król, którego wielbią w domu jego; ale cóż się należy ojcu, który zezwala, aby dzieci jego poszły w nędzę?" — Aby skruchę Boga dobrze można pojąć, trzeba wiedzieć, że lew ten, którego głosem Pan Bóg ryczy, pochodzi z lasu Elaj. Lwa tego chciał widzieć cesarz rzymski; sprowadzono go więc, a gdy jeszcze 400 mil był oddalonym od cesarza, zaryczał tak, że wszystkie niewiasty w błogosławionym stanie będące poroniły, i wszystkie mury w Rzymie się rozwaliły; a gdy się jeszcze znajdywał w odległości 300 mil, zaryczał powtórnie, a ludziom powypadały zęby przednie i trzonowe, cesarz spadł z tronu swego na ziemię i prosił,, aby lwa odprowadzono nazad do lasu 8). — Uprowadzenie żydów w niewolę opłakuje Pan Bóg wedle Talmudu jako szczególną i osobistą rzecz swoją, roniąc codziennie dwie wielkie łzy z takim łoskotem do morza, że odgłos stąd powstający słyszeć można od końca do końca świata; nawet trzęsienie ziemi powstaje z tych łez upadku 8). Dalej dowiódł księżyc Panu Bogu, że go z krzywdą mniejszym  stworzył od słońca, więc musiał Pan Bóg wyrzec: „przynieście za mnie ofiarę błagalną, ponieważ zrobiłem księżyc mniejszym od słońca.” 4) Pan Bóg nie może także się ustrzec przed nierozwagą, jeżeli go gniew napadnie niespodzianie, to działa nierozważnie 6). Nawet przysięgi nadużył Pan Bóg, albowiem wielką niesprawiedliwość potwierdził Pan Bóg przysięgą, gdyż poprzysiągł, że żaden z żydów wędrujących na puszczy nie dostąpi żywota wiecznego ; później jednak żałował tej przysięgi i odstąpił od jej wykonania 7). Na innem zaś miejscu głosi Talmud, że Bóg popełniwszy krzywoprzysięstwo

*) Tr. Berach, f. 11, 1. — ‘‘J Tr. Ber. 1 c. — •) Tr. Cliollin. f.59,  2. — *) Tr. Berach, f. 59, 1 ; Ohagig. f. 5. 2. — 5) Tr. Chollin f.60, 2 ; Sr. Schebuotli. f. 9, 1. — 6) Tr. Aboda. s. f. 2. 2. — ’’) Tr. Sanh. f. 110, 2.

potrzebuje istotnie, aby go ktoś drugi od tej przysięgi uwolnił. Pewien mędrzec żydowski słyszał bowiem raz Boga wołającego: „biada mi, któż mię uwolni od mojej przysięgi 1)?“ A gdy to rabin opowiadał swoim kolegom, przezwali go osłem, że sam nie uwolnił Boga od przysięgi 2). Z tego powodu stoi pomiędzy niebem a ziemią potężny anioł, imieniem Mi, który może uwolnić Boga od wszelkich jego przy siąg i ślubów i rozgrzeszać 3). Jak Bóg krzywoprzysięgał, tak kłamał takie według Talmudu, aby pogodzić Abrahama z Sarą, z którego to powodu dla pokoju—jak Talmud dodaje— kłamać wolno 4).

Zaprawdę Pan Bóg jest przyczyną grzechów na ziemi, ponieważ stworzył złą naturę w człowieku 5), zrządzeniem swojem przeznaczył człowieka do grzechu 6) i żydów siłą przymusił do przyjęcia zakonu 7). Pojmujemy więc, że cudzołóstwo Dawida 8) i zbrodnie synów Eliego 9) Talmud nie poczytuje za grzechy.

2. O Aniołach.

Niektórzy aniołowie pozostaną na wieki, a tych stworzył P. Bóg dnia drugiego ; inni zaś przeminą, a tych stworzył Pan Bóg dnia piątego. Dzisiaj jeszcze stwarza Bóg nowe gromady aniołów; ci śpiewają Bogu na chwały jego jednę pieśń, jak Talmud uczy 10), i potem znowu w nic się obracają. Całą gromadę aniołów spalił Ban Bóg swoim małym palcem 11). Istotnie z każdego słowa z ust Boga pochodzącego powstaje nowy anioł 12). Nad roślinami postawił Pan Bóg 21 tysięcy aniołów, albowiem tyle jest roślin na ziemi l3).

Jorkemo nazywa sie anioł nawałnicy, Michał jest

1) Tr. Baba b. f. 74, 1. — 2) Tak samo. — 3) Meg. amnkk. f. 1,4 .— 4) Tr. Baba in f. 87, 1. — 5 ) Tr! Berach, f. 32, 1 i 61; 1.— 6 ) Tr. Aboda 8 f. 4, 2. — ’7) Tr. Aboda s. f. 2 : schabb. f. 88. — 8) Tr. Schabb.f. 56, 1. — 9) Takża tu f. •r>5, 3. — 10); Bechai 1, c. par 7, f. 37, 4 ; Pirke El. up. 4 itd. — 11); Tr. Chagiga f. 14, 1. — 12) Pesikt rab. f. 35,2 tf.—13) Chagiga w miejscach już powołanych, także tu n. 12 i inne księgi. — 14) M. amukk. f. 32, cf. 107.

 

księciem wody, Gabryel ognia i dojrzałości owoców 1). Także miłość i nienawiść, życzliwość i łaska, bojaźń i pokój, ptaki i ryby, wiatry, dzikie zwierzęta, lekarstwa, słońce, księżyc i gwiazdy mają swoich osobnych aniołów, a rabini znają imię każdego 2). Dobrzy aniołowie są — wedle Orła Synagogi — duszami ciał niebieskich, dlatego gwiazdy mają rozum, aby pojmowały i poznawały wszystkie rzeczy 3). Głownem zatrudnieniem aniołów podczas nocy jest sprawiać sen ludziom 4). Prócz tego modlą się za ludzi, i człowiek powinien ich wzywać ; lecz aniołowie nie rozumieją — podług Talmudu —ani syryjskiego ani chaldejskiego języka, i dlatego nie powinien żyd przedstawiać swej prośby w tych językach 5). Ta nieświadomość aniołów ma natomiast pewną korzyść , albowiem żydzi mają osobliwą modlitwę, którą odmawiają po chaldejsku—jak Talmud twierdzi—aby wyższość tej modlitwy nie wzbudziła zazdrości aniołów 6). Podług innych rabinów rozumieją aniołowie wszystkie języki, lecz brzydzą się wyżej wspomnianemi, i dlatego nie zwracają na nie uwagi. 7)

 

3. O djabłach.

W piątek wieczór o zmroku stworzył Pan Bóg djabłów; a ponieważ zaraz nadszedł szabas, nie zdążył, aby im sporządzić suknię, t. j. ciało 8). Według podania innych rabinów nie dostali oni ciała za karę, ponieważ nie chcieli, aby człowiek otrzymał ciało 9). Istotę djabłów stanowi zarówno ogień jak woda l0) ; niektórzy stworzeni są z powietrza, inni z wody, a dusze ich są z materyi, która się znajduje pod księżycem i do niczego nie jest przydatną 11).

1) Tr. peBach. f. 118, Sanh. f. 95 (Rasclii), ammudecha schibba f. 49. — 2) Berith. mon. f. 37 i inne księgi. — 3) Maim. More 2, 5. f. 61 ; także Bechaj do Pentat, f. 9. p. 1.— 4) Jalk. chad. f. 118.— 5) Tr. Schabb. f. 12, 2 i TOB. — 6) Tr. Berach f. 3, 1 Tos. — 7) Jalk. chad, f. 117, 3. — 8) Jalk. chad f. 107, n. 27. — 9) Ibidem f. 115, 116. — 10) Nischm. cbaijm. f. 117, 2. — 11) Tub. haar f. 9. 2.

Niektórzy djabli pochodzą od Adama, który przeklęty od Boga wzbraniał się zbliżyć do Ewy, aby nie miał dzieci nieszczęścia ; zjawiły się tedy dwie djablice i porodziły od niego nowych djabłów 1). Podług Talmudu płodził Adam przez 130 lat z Lilitą, znakomitą djablicą, tylko duchy, djabły i upiory nocne 2). Zresztą i Ewa rodziła także przez 130 lat same djabły, była bowiem zniewoloną być żoną djabłów 3). Podług Talmudu są djabli także płodzeni między sobą, mnożą się oni tak jak i ludzie, jedzą i piją jak i ludzie, a wielu z nich umiera jak ludzie 4).

Cztery niewiasty słyną jako matki djabłów; Salomon miał posiadać władzę nad nimi, miał je zwać sługami swemu i do swych usług używać 5). Jedna z tych niewiast djabelskich wychodzi podług Talmudu nocną porą we czwartek i w szabas z 180.000 djabłami, którzy mają moc niszczenia ; niewiasta ta i córka jej są głównie żonami djabła Sammaela 6). Lilit jedna z tych czterech była nieposłuszną Adamowi, swemu mężowi ; musiała przyjąć karę, że codziennie 100 z jej dzieci umiera, a zarazem także przyrzeknąć, małe dzieci, nad któremi ona ma władzę, na widok trzech imion anielskich nie zabijać 7). Lilit ryczy nieustannie w towarzystwie 480 aniołów zatracenia; inna zaś z tych 4 niewiast tańcuje nieustannie i wodzi z sobą 479 złych duchów 8). Podobnie jak od Adama, powstają i teraz jeszcze nieustannie nowe djabły (lecz opis tego jest zanadto obrzydliwy). Zresztą może człowiek takich djabłów zabić, jeżeli się np. podczas pieczenia placka wielkanocnego mocno natęży 9). Z śmiertelnych djabłów zabrał Noe kilku z sobą na arkę, aby ich przy życiu utrzymać l0), aby ich pokolenie nie wyginęło.

O przebywaniu djabłów powiada Talmud : niektórzy przebywają w powietrzu i sprawiają ludziom sny; inni zaś siedzą

1) Jalk. rub. n. 3 i T. Loda. — 2) Tr. Ernbin f, 18, 2, —3) Bê¬chai par. 1. f. 16, 1 ; Nischm. ch. f. 114, 2. — 4) Tr. Chagiga f. 16. 1. 5) Menachem 1. c. f. 33, 3 i wielu rabinów. — 6) Tr. pesach. f. 112, 2. 7) Seph. b. Sira f. 9, 1 i 2; emek hammel f. 84, 2. — 8) Jalk. chad. f. 108, 3. — 9) Hanliag f. 16. — 10) Nischm. cli. f. 116, 3.

na dnie morza i zniszczyliby świat cały, gdyby ich stamtąd wypuszczono; inni nareszcie mieszkają w żydach i są ich grzechów przyczyną l).

Wedle opowiadania Talmudu tańcują djabli także pomiędzy rogami wołu z wody wychodzącego 2), i między niewiastami 3), które z pogrzebu wracają. Chętnie, powiada Talmud, przebywają djabli w pobliżu rabinów, albowiem sucha rola pragnie deszczu 4); tak samo na drzewach orzechowych, pod któremi spać jest niebezpiecznie, ponieważ na każdym listku djabeł siedzi 5). Dwaj sławni djabli, Asa i Asael mieszkają w ciemnych górach na Wschodzie; od nich nauczyli się Bileam, Job i Jetro czarów, a Salamon panował przez nich nad ptakami i wszystkimi djablami, i zniewolił przez nich królowę Saby, że go odwiedziła 6).

Ażeby uniknąć djabłów, nie powinien nikt podczas przybywającego lub ubywającego księżyca chodzić po bezludnych miejscach, i jak Talmud powiada, nikogo w nocy nie pozdrawiać, gdyż pozdrawiany łatwo mógłby być djabłem; rano trzeba sobie ręce umywać, gdyż nieczysty duch na nieczyste siada ręce, — i wiele innych jeszcze niedorzeczności. Mamy pełne księgi o zabobonie i czarodziejstwie żydowskich pisarzy; francuzki profesor magii, żyd Elifas Lewi powiada, że Talmud jest podstawą wszelkich czarów (magii). Podatny tu nieco o niektórych wielkich czarownikach Talmudu 7). Jeden z założycieli Talmudu, mógł wedle podań tej księgi, zabiwszy człowieka stworzyć przez czary innego 8). Ten sam wespół z innym rabinem stwarzali sobie (siłą czarów) co wieczór trzyetnie cielę i zjadali takowe 9). Tak samo umiał jeden rabin talmudowski dynie i melony zamieniać na jelenie i sarny 10). Rabbi Eliezer umiał zażegnywać pole, że było pełne dyń 11). Rabbi Jannaj zamieniał wodę w niedźwiadki, a kobietę w osła,

1) Bechaj 1. c. p. 17, f. 00, 1. — 2) Tr. pes. f. 112, 2. — 3) Jore deah. n. 348 fi. — 4) Tr. Borach f. C. 1.— 5) Jalk. cliad. f. 108, 2. — 6) Emek hara. f. 68, 1 ; f. 132, i inne księgi- — 7) Eliphas. hist, de la magie p. 46. (Paris 1860). 8) Tr. Sanh, f. 66, 2; Tr. Megilla f. 7, 2. '“h. ibid. — 9) T. Jer. Sanh. cp. 7. –--10)  Tr. Sanh. f. 68, 1.

na którym pojechał na targ do miasta 1). Sam patryarcha Abraham trudnił się czarodziejstwem i nauczył tegoż drugich 2); na szyi nosił drogi kamień, którym zdołał wszystkich chorych uzdrawiać 3). Rabini Talmudu posiadali ale nawet taki drogi kamień, którym nieżywe rzeczy ożywiali; jeden rabbi, opowiada Talmud, odgryzł wężowi głowę, a gdy się go dotknął tym kamieniem, to znowu ożył ; nawet nasolone ptaki dotykał tym kamieniem, a te odżywiały i odlatywały 4).

4. Tajemnice.

Rabin Fabiusz z Lionu powiedział w swej mowie podczas uroczystości na Nowy rok żydowski w r. 1842 5): wiara żydowska ma przed chrześciaóską i wszystkiemi innemi pierwszeństwo, ponieważ niema tajemnic; wszystko w niej jest czysty rozum, pełny oświaty, u chrześcijan zaś panuje zasada: rozum milczy, szaleństwo mówi (panuje).

Talmud opowiada między innemi następujące rzeczy, przyczem wyż opowiedziane można powtórzyć w krótkości: „Zebrawszy Pan Bóg wszystek proch świata, zrobił z niego bryłę, z której potem powstał człowiek, który był najprzód podwójny z dwoma twarzami, a którego Bóg przeciął na dwie połowy, Aby mieć Adama i Ewę 6)“. Adam był tak wielki, że głową swoją dotykał się niebios (niebokręgu, który widzimy), a gdy się położył, sięgał nogami na koniec zachodu a głową na koniec wschodu świata 7); zarazem zrobił Pan Bóg dla Adama otwór w niebiosach, przez, który światło przechodziło, za pomocą którego mógł Adam cały świat do koła oglądać 8). Ale gdy Adam zgrzeszył, zrobił go Pan Bóg małym, jak są zwyczajni ludzie 9).

1) Tr. Sanh. f. 67, 2 i tr. Soph. f. 13. — 2) Tr. Sanh. f. 91, 1- — 3) Tr. Baba b. f. 10, 2. — 4) Baba b. f. 74, 2. — 5) Offrande nu Dieu de l’Univere par Fabiue, Lyon 1842. — 6) Tr. Sarh. f. 38, 1 i 2 ; Be¬rach f. 61, 1 ; Ernbin f. 18, 1. — 7) Tr. Sanh. f. 38, 2. — 8) Tr. Cha- giga. f. 12, 1. — 9) Ibidem.

Og, król Bazanu, o którym Biblia nadmienia, otrzymał imię swoje stąd, że zastał Abrahama przy pieczeniu placka wielkanocnego (po hebrajsku ugga) 1). Podczas potopu świata ocalał Og z jednym nosorożcem, idąc obok arki (korabia) Noego; woda bowiem około korabia była zimną a reszta wrzącą 2). Codziennym pokarmem Oga było 2000 wołów i tyleż dzikiej zwierzyny, a codziennym napojem jego 1000 beczek (wina) 3). Gdy żydzi weszli do Bazanu, usłyszał Og, że obóz żydowski obejmuje 3 mile. Wtedy wyrwał górę z ziemi szeroką i założył na swoją głowę ; ale Pan Bóg posłał mrówki na skałę — tej góry — a te wyjadły — w środku dziurę, tak, że góra spadła około szyi na ramiona Oga. Zęby jego wrosły przez szczękę w skałę tak, że nie mógł więcej wyciągnąć szyję swoją. Na to nadszedł Mojżesz, pochwycił siekierę 10 łokci długą, podskoczył w górę na 10 łokci, uderzył nią Oga po kostkach u nóg i zabił go 4). Podług tego samego opowiadania Talmudu, Og mimo tego dostał się żywcem do raju 5). A mimo tego opowiada Talmud znowu dalej, że rabbi Johanan znalazł ogromny goleń, a uszedłszy 3 mile obok niego, nie doszedł do końca jego 6); ależ bo goleń ten był Oga z Bazanu 7).

Talmud opowiada, że Abraham tyle spożywał i wypijał tyle, co 74 ludzi razem; dla tego też był tak silnym, jak 74 mężów 8) Mimo to w porównaniu do Oga był on malcem, bo gdy raz Ogowi ząb wypadł, z zęba tego zrobił sobie Abraham łóżko; jednak sprzeczają się o to rabini, czy z zęba tego łóżko czy stołek zrobiony 9). Takich tajemnic chrześcianie istotnie nie mają ani w rzeczywistości ani w wyobraźni, chociaż i oni pochodzą ze Wschodu.

1) Tr. Nidda f. Cl, 1. TOB. — 2) Tr. Seb. f. 113, 2.— 3) Tr. Soph, f. 14, 4. — 4) Tr. Berach f. 54, 2. — 5) Tr. Derech. erez. f. 20, 3. — 6) Og miał być wedle Talmudu ogromny olbrzym- — 7) Tr. Nidda. f. 24, 2. — 8) Tr. Soph. f. 14, 4. — 9) Ibidem.

5. O duszach.

Wszystkie dusze ludzkie, które zawsze do końca świata istnieć będą, stworzył Pan Bóg w 6 dniach podczas utworzenia świata 1); potem schował je Bóg w skarbnicy niebieskiej 2), skąd, — „jak uczą wszyscy mędrcy Izraela", wypuszcza je wprzód po jednej, nim dziecię matka porodzi 3).

Według podań „wszystkich nauczycieli żydowskich 4)“ stworzył ale P. Bóg tylko 600.000 dusz dla żydów 5), ponieważ każdy wiersz biblii 600.000 ma znaczeń, — czyli że da się na 600.000 sposobów tłumaczyć — a każde takie znaczenie (tłumaczenie) do jednej stosuje się duszy. Dusze żydowskie mają. to pierwszeństwo, że są częścią Boga, a to tym samym sposobem są cząstką materyalną Boga, jak syn jest z istoty ojca swojego 6), dlatego też dusza żydowska milszą i przyjemniejszą jest Bogu nad wszystkie dusze innych narodów świata, których dusze pochodzą od diabła 7), i są duszami bydląt i zwierząt 8); dla tego też Talmud naucza: „Nasienie obcego, który nie jest żydem, jest nasieniem zwierzęcem 9). W sabat dostaje żyd drugą duszę — powiada Talmud — do pierwszej 10); przez tę drugą duszę — powiada Raschi — zaostrza się u człowieka chęć do jedzenia i picia 11).

Po śmierci żyda wędruje dusza do innego ciała, ponieważ dusze umierających przodków ożywiają ciała dziatek, które matka młodszego pokolenia nosi pod sercem 12). Kain miał trzy dusze, jedna weszła w Jetro, druga w Kore, a trzecia w Egipcyanina, którego zabił Mojżesz 13). Dusza Jafeta wstąpiła w Samsona, dusza Tare w Joba, dusza Ewy w Izaaka,

1) Nischm ch f. 70, 2. — 2) Kaschi do Tr. Chagiga, f. 5, 1.— 3) Njschn. f. 72, 1, — 4) Bodenschatz 3, 135, — 5) Jalk, cbad. L 155, 1. —

6) Scbefa t. f. 4; jschene luch. bab. f. 262, 3 i wielu rabinów. — 7) Schefy t £ 4, 1 : Menącham p. 63, Ł 2ÿl, 4. — 8) Jalk. cbad f. 164, c. JJ i 7, T. neseb. — 9) Tr. Jebjun f. 94. 2 Tob. -r10) Tr. Tąanitb f, 27, 2. —11) Do Taan. 1. ft. 12) Niscbip. ch. f. 169, 2; 160, 12, 4j maam. —13) Jalk. rub. n. 6. Tyt. Gilg.

dusza nierządnicy Rahab do Hebra, dusza Jaela do Eli 1), a dusza Ezawa, jak mówi Abarbanel, weszła w Jezusa. Dusza Ezawa, o tym uczy Talmud, że był mordercą i cudzołożnikiem 2). Bezbożni żydzi t. j. ich dusze), którzy zabili żyda albo wiarę żydowską porzucili, przechodzą po śmierci w rośliny i zwierzęta, potem pokutują w piekle przez 12 miesięcy, po tej pokucie na nowo stworzeni przechodzą dla poprawy najpierw w nieżywotne rzeczy, potem w zwierzęta, później w pogańskich ludzi a na ostatku znowu w żydów 3). Wędrówka ta jest urządzeniem miłosierdzia Bożego, a to w tym zamiarze, aby cały naród żydowski był uczestnikiem wiecznego żywota 4).

6. O Raju i piekle.

W raju, powiada Talmud, pachnie przecudowna woń, albowiem Eliasz posypał raz płaszcz rabina talmudowskiego liśćmi drzew niebiańskich; a gdy rabin płaszcz ten znowu na się wdział, zapach utrzymał się na nim, i dla tego płaszcz ten sprzedał za 150 talarów 5). W niebie, jak już słyszeliśmy, raczą się sprawiedliwi salonem mięsem samicy Lewiatana, niemniej mięsem olbrzymiego dzikiego wołu, który codziennie 1000 gór wypasa; goszczą się tamże według Talmudu 6); dalej, jak Talmud uczy, przyrządzają tam bardzo smacznego ptaka, a czwarta potrawa składa się z nadzwyczajnie tłustych gęsi 7). Jako napój do tego jest tam według Talmudu wyborne stare wino, które od 6-go dnia stworzenia świata Pan Bóg przechowuje 8).

Ale tylko sprawiedliwi, to jest żydzi, powiada Talmud, wejdą do raju, bezbożni zaś pójdą do piekła 9).

1) Jalk. rub. n. 18, 24, 61, 1 jalk. chad. f. 127, 3; f. 3, 2, n. b. T. Adam ; Abarb. do Ig. f. 54. 3. — 2) Tr. Baba b. f. 16, 2. — 3) Emek. ham. f. 16, 2, cp. 3, T. sobaur tik. bat. — 4) Abodfth hak. 11, f 48, 2. Nischm. ch. £. 163, 2, 4, muam. 5) Tr. Buba m. f. 144, 2. — 6) Tr. B°ba b. f. 74, 2. — 7) Ibidem f. 73, 2. — 8) Tr. Sanh. f. 99, 1. — 9) Tr. Chagiga f. 15. 1 ; Erub, 19, 1.

Jest tam zgnilizna i kał, płacz i ciemności, w każdem pomieszkaniu 6000 skrzyń, a w każdej skrzyni 6000 beczek żółci 1). Piekło zaś jest 60 razy większe od raju 2), tam bowiem dostaną się wszyscy nieobrzezani, osobliwie chrześcianie, którzy poruszają palcami tu i tam (t. j. żegnają się), a także i Turcy, którzy tylko ręce i nogi, ale serca nie myją, muszą tam się dostać 3)  i przebywać wiecznie. 4)

7. O Mesyaszu.

1. Gdy Mesyasz nadejdzie — uczy Talmud — wtenczas ziemia rodzić będzie gotowe placki i wełniane szaty, także i pszenicę, której ziarno będzie grubsze jak dwie nerki największego wołu 5). Mesyasz przywróci żydom władzę królewską, wszystkie narody będą im służyły i wszystkie królestwa będą im poddane 6). Wtenczas każdy żyd będzie miał 2800 niewolników 7) i 310 światów 8). Poprzedzi to jednak wielka wojna, w której dwie trzecie części narodów wyginie, że żydzi aż 7 lat będą potrzebowali do spalenia zdobytej broni 9). Także i „Orzeł synagogi", Majmonides 10) wierzy w ziemskie wszechwładztwo żydów: że żydzi zapanują nad całym światem. — Starym nieprzyjaciołom żydów wyrosną wtenczas z ust zęby na 92 łokcie długie11).

Od wszystkich narodów przyjmie Mesyasz podarunki, tylko od chrześcian nie 12).

1) Reschith hokm. f. 37, 2. — 2) Tr. Tanaan f. 10. 1. — 3) Zeror h. par. Told lizch. f. 27, 2 ; Bechaj 1. c. p. 6, f. 34, 4 i p 51, f. 220 ; Abarbanel. masch. Jesch. f. 19,4.— 4) Talm. Fr.rosch. husch. 17, 1; Bechaj 1.c. f. 171. 3, p. 38. — 5) Tr. Ketliub. f. 111, 2; schabb. f. 32, 2. —6) Tr. Schabb. f. 120, 1; tr. Sanh. f. 8f, 2; 99, 1. — 7) Jalk. Schim. do Iz. f. 66, 4, n. 359; Bechaj 1. c. f. 168, p. 37 itd. — 8) Tr Sanh, f. 101, 1. — 9) Majone jesch. f. 74, 4 ; 76, 1 ; Abarbanel maschm. J. f. 49» 1—3. - 10) Do Tr. Schabb. 1. c. — 11) Oth. Akib. i Śchin. — 12) Tr. pes. f. 118, 2 i wielu rabinów.

 Żydzi staną się wtenczas niezmiernie bogatymi, albowiem wszystkie skarby świata dostaną się w ich ręce. Talmud powiada, że będą mieli taki skarbiec, iż 300 oślic będzie potrzeba, aby uniosły klucze do bram i zamków jego 1). Wszystkie narody przyjmą wtenczas wiarę żydowską, tylko chrześcijanie tej łaski nie dostąpią, ale zostaną do szczętu wygubieni 2), ponieważ pochodzą od djabła 3).

2. Podczas gdy żydzi talmudziści królestwo Mesyasza jak za czasów Zbawiciela oszpecają ziemskiemi urojeniami, ich Mesyasz doznaje takiego przyjęcia, że je chreścijanin nie może wypowiedzieć. Zaprawdę jest tego za wiele, że żyd w chrześciańskich krajach publicznie może lżyć Zbawiciela mianem bałwana, urodzonego według Talmudu z wszeteczeństwa i cudzołóstwa 4).

1) Tr. pos. f. 119; tr._Sanh. f. 110; Bechaj 1. c. p. 16, f. 62, 4 i wielu rabinów. — 2) Tr. jebam. f. 24, 2; tr. aboda s. f. 3, 2; Abarb. maschm. J. f. 65.; Becbaj 1. c. 85, 3 i wielu innych. — 3) Zeror liara. f. 126, 2. –---4) Fabius offrande 1. c. podług Talmudu (Am. Wen.) tr. Sanh., f. 67 i f. 107 ; tr. Kalla f. 18 ; Raschi do Schahb. 104, 2 i inni. Podług Tal¬mudu (W. i A.) trudnił się Chrystus także czarodziejstwem (tr. Sanh. f. 43 i 107) i był bałwochwalcą (tr. Sota f. 47 i Bchab. f. 104) itd. Porównaj także dotyczące ustępy w Renana dziele „życie Jezusa” (przez żydowskiego uczonego dr. Neubauera).