Przesłanie Władimira Putina do Zgromadzenia Federalnego. Pełny tekst

Президент России Владимир Путин в 19-й раз обратился с посланием к Федеральному собранию​​​​​. ТАСС публикует текст его обращения.

Уважаемые сенаторы! Депутаты Государственной Думы! Уважаемые граждане России!

Каждое послание Федеральному собранию - это прежде всего взгляд в будущее. И сегодня речь пойдет не только о наших ближайших планах, но и о стратегических задачах, о тех вопросах, решение которых считаю принципиально важным для уверенного, долгосрочного развития страны.

Такая программа действий, конкретных мер во многом формировалась и в ходе поездок в регионы, прямого разговора с рабочими, инженерами гражданских и оборонных заводов, с врачами, учителями, учеными, волонтерами, предпринимателями, с многодетными семьями, с нашими героями-фронтовиками, добровольцами, солдатами и офицерами Вооруженных Сил России. Конечно, мы понимаем, что такие мероприятия готовятся. Тем не менее реальные потребности людей, безусловно, прорываются в этих беседах. Много идей было выдвинуто и на крупных общественных, экспертных форумах.

Предложения граждан, их устремления и надежды стали основой, стержнем тех проектов, инициатив, которые прозвучат и сегодня. Рассчитываю, что их общественное обсуждение, безусловно, продолжится, потому что реализовать все задуманное мы сможем только вместе. Задачи большие.

Мы с вами уже доказали, что способны решать самые сложные задачи, отвечать на любые, самые сложные вызовы. Мы, например, отразили агрессию международного терроризма, сберегли единство страны, не позволили разорвать ее на части в свое время.

Мы поддержали наших братьев и сестер, их волю быть с Россией, и в этом году десять лет легендарной "русской весне". Но и сейчас энергия, искренность, мужество ее героев - крымчан, севастопольцев, жителей восставшего Донбасса, их любовь к Родине, которую они пронесли через поколения, безусловно, вызывают гордость. Все это вдохновляет, укрепляет уверенность в том, что мы все преодолеем, вместе все сможем.

Именно так - всем миром - мы не только заставили отступить смертельную угрозу глобальной эпидемии совсем недавно, но и показали, что в нашем обществе преобладают такие ценности, как милосердие, взаимная поддержка, солидарность.

И сегодня, когда наша Родина отстаивает свой суверенитет и безопасность, защищает жизнь соотечественников на Донбассе и в Новороссии, решающая роль в этой праведной борьбе принадлежит именно нашим гражданам, нашей сплоченности, преданности родной стране, ответственности за ее судьбу.

Эти качества четко, однозначно проявились в самом начале специальной военной операции, когда ее поддержало абсолютное большинство российского народа. Несмотря на все испытания, горечь потерь, люди непреклонны в этом выборе и постоянно подтверждают его стремлением сделать как можно больше для страны и для общего блага.

На производствах трудятся в три смены - столько, сколько нужно фронту. Вся экономика, а это индустриальная, технологическая основа нашей победы, проявила гибкость и устойчивость. Хочу поблагодарить сейчас предпринимателей, инженеров, рабочих, сельских тружеников за ответственную, напряженную работу в интересах России.

Миллионы людей объединила акция "Мы вместе" и проект Общероссийского народного фронта "Все для победы!". Российский бизнес за два года направил миллиарды рублей волонтерским организациям и благотворительным фондам, которые поддерживают наших бойцов и их семьи.

Люди отправляют на фронт письма и посылки, теплые вещи, маскировочные сети, перечисляют средства из своих, порой очень скромных, сбережений. Повторю, такая помощь бесценна - это вклад каждого в общую победу. Наши герои на передовой, в окопах, там, где труднее всего, знают, что с ними вся страна.

Хочу отметить работу фонда "Защитники Отечества", усилия Комитета семей воинов Отечества, других общественных объединений. Прошу все органы власти и впредь делать все, чтобы поддержать семьи наших героев: родителей, жен, детей, которые переживают за самых близких, дорогих им людей, ждут их домой.

Признателен парламентским партиям за консолидацию вокруг национальных интересов. Политическая система России - одна из опор суверенитета страны. Будем и дальше развивать институты демократии, никому не позволим вмешиваться в наши внутренние дела.

Так называемый Запад с его колониальными повадками, привычкой разжигать по всему миру национальные конфликты стремится не просто сдержать наше развитие - вместо России им нужно зависимое, угасающее, вымирающее пространство, где можно творить все что угодно. По сути, они хотели бы сделать с Россией то же самое, что сотворили во многих других регионах мира, в том числе на Украине: принести в наш дом разлад, ослабить изнутри. Но они просчитались - это сегодня уже абсолютно очевидная вещь: столкнулись с твердой позицией и решимостью нашего многонационального народа.

Наши солдаты и офицеры - христиане и мусульмане, буддисты и последователи иудаизма, представители разных этносов, культур, регионов - на деле, лучше тысячи слов доказали, что вековая сплоченность и единство народа России - это колоссальная, всепобеждающая сила. Все вместе, плечом к плечу они сражаются за одну, общую Родину.

Мы все, граждане России, будем вместе защищать нашу свободу, право на мирную и достойную жизнь, сами и только сами определять свой путь, беречь связь поколений, а значит, непрерывность исторического развития, решать те задачи, которые стоят перед страной, исходя из нашего мировоззрения, наших традиций, верований, которые мы передадим своим детям.

Уважаемые друзья!

Защита, укрепление суверенитета идет сегодня по всем направлениям, и прежде всего, конечно, на фронте, где стойко и самоотверженно сражаются наши бойцы.

Благодарю всех, кто борется сейчас за интересы Отечества, кто проходит через горнило военных испытаний, ежедневно рискует жизнью. Весь народ преклоняется перед вашим подвигом, скорбит о погибших, и Россия всегда будет помнить своих павших героев.

(Минута молчания)

Наши Вооруженные Силы обрели колоссальный боевой опыт. Это касается взаимодействия всех видов и родов войск, современной тактики и оперативного искусства. Выросла, прошла закалку целая плеяда талантливых командиров, которые берегут людей, грамотно исполняют свои задачи, используют новую технику, успешно решают поставленные перед ними задачи. И хочу сказать, что это во всех звеньях: от взвода и оперативного звена до самого высшего звена руководства.

Мы видим, где и какие у нас есть проблемы, они, конечно, есть, понимаем вместе с тем, что нужно делать. Такая работа ведется непрерывно и на фронте, и в тылу. Она направлена на повышение ударной мощи армии и флота, их технологичности и эффективности.

Боевые возможности Вооруженных Сил увеличились многократно. Наши части прочно владеют инициативой, по целому ряду оперативных направлений уверенно наступают, освобождают все новые территории.

Не мы начинали войну на Донбассе, но, как уже не раз говорил, мы сделаем все, чтобы ее закончить, искоренить нацизм, решить все задачи специальной военной операции, защитить суверенитет и безопасность наших граждан.

В состоянии полной готовности к гарантированному применению находятся стратегические ядерные силы. То, что мы планировали в сфере вооружений, о чем я говорил в послании 2018 года, - все сделано, или завершается эта работа.

Так, гиперзвуковой авиационный комплекс "Кинжал" не только поставлен на вооружение, но и с высокой эффективностью используется для поражения особо важных целей в ходе специальной военной операции. Также в бою уже применялся и ударный гиперзвуковой комплекс морского базирования "Циркон", о котором в послании 2018 года даже и речи не шло, но и эта система уже в строю.

На боевом дежурстве стоят гиперзвуковые блоки межконтинентальной дальности "Авангард" и лазерные комплексы "Пересвет". Завершаются испытания крылатой ракеты неограниченной дальности "Буревестник" и беспилотного подводного аппарата "Посейдон". Эти системы подтвердили свои высокие, можно без преувеличения сказать уникальные характеристики. В войска поставлены и первые серийные тяжелые баллистические ракеты "Сармат". Мы скоро продемонстрируем их в районах базирования на боевом дежурстве.

Работа над целым рядом других перспективных систем вооружений продолжается, и о новых достижениях наших ученых и оружейников мы еще узнаем.

Россия готова к диалогу с Соединенными Штатами Америки по вопросам стратегической стабильности. Но вот что хотел бы подчеркнуть, уважаемые коллеги, чтобы меня все правильно поняли: в данном случае мы имеем дело с государством, чьи правящие круги предпринимают против нас открытые враждебные действия. Ну и что? Они на полном серьезе собираются обсуждать с нами вопросы стратегической стабильности, одновременно пытаясь нанести России, как они сами говорят, стратегическое поражение на поле боя?

Можно привести наглядный пример такого лицемерия. В последнее время все чаще звучат голословные обвинения, например, в адрес России, что мы якобы собираемся разместить ядерное оружие в космосе. Подобные вбросы - а это не что иное, как вбросы, - это уловка только для того, чтобы втянуть нас в переговоры на своих условиях, которые выгодны исключительно Соединенным Штатам.

При этом они блокируют наше предложение, которое лежит у них на столе уже более 15 лет. Имею в виду проект договора о предотвращении размещения оружия в космосе, который мы подготовили еще в 2008 году. Реакции-то никакой нет. О чем они говорят, вообще непонятно.

Поэтому у нас есть все основания полагать, что слова сегодняшних американских властей о якобы заинтересованности в переговорах с нами по вопросам стратегической стабильности - это демагогия. В преддверии президентских выборов в США они просто хотят показать своим гражданам да и всем остальным, что по-прежнему правят миром. Мол, по тем вопросам, где Америке выгодно договариваться, будем вести с русскими разговор, а где им не выгодно - там и обсуждать нечего, как они сами говорят, business as usual, там они будут стремиться нанести нам поражение.

Но так, безусловно, не пойдет. Наша позиция понятна: если хотите обсуждать ответственные, важные для всей планеты вопросы безопасности и стабильности, то необходимо делать это только в едином комплексе, естественно, включая все те аспекты, которые затрагивают наши национальные интересы и прямо влияют на безопасность нашей страны, на безопасность России.

Мы также понимаем, что Запад пытается втянуть нас в гонку вооружений, тем самым измотать, повторить трюк, который им удался в 80-е годы с Советским Союзом. Напомню: в 1981-1988 годах военные расходы СССР составляли 13 процентов валового национального продукта.

Поэтому наша задача - так развивать оборонно-промышленный комплекс, чтобы нарастить научный, технологический, индустриальный потенциал страны. Нужно максимально рационально распределить ресурсы и выстроить эффективную экономику Вооруженных Сил, добиваться максимума на каждый рубль оборонных расходов. Нам важно увеличить темп в решении социальных, демографических, инфраструктурных и других задач и при этом выйти на качественно новый уровень оснащенности армии и флота.

В первую очередь это касается сил общего назначения, принципов их организации, поставок в войска беспилотных ударных комплексов, систем ПВО и радиоэлектронной борьбы, разведки и связи, высокоточных и других средств поражения.

Серьезно необходимо укрепить группировки на западном стратегическом направлении, чтобы нейтрализовать угрозы, связанные с очередным расширением НАТО на восток, втягиванием в альянс Швеции и Финляндии.

Запад спровоцировал конфликты на Украине, на Ближнем Востоке, в других регионах мира и продолжает лгать. Теперь вот без всякого смущения заявляют, что Россия якобы намеревается напасть на Европу. Просто - мы же с вами понимаем - несут бред какой-то. А при этом сами выбирают цели для нанесения ударов по нашей территории, выбирают наиболее эффективные, как они думают, средства поражения. Заговорили о возможности отправки на Украину натовских военных контингентов.

Но мы помним судьбу тех, кто направлял когда-то свои контингенты на территорию нашей страны. Но теперь последствия для возможных интервентов будут гораздо более трагичными. Они должны в конце концов понимать, что у нас тоже есть оружие - да знают об этом, только что сказал, - которое может поражать цели на их территории.

И все, что они придумывают сейчас, чем пугают весь мир, что все это реально грозит конфликтом с использованием ядерного оружия, а значит, уничтожением цивилизации - они чего, этого не понимают, что ли? Это, знаете, люди, которые не прошли через тяжелые испытания - они уже забыли, что такое война. Мы, даже наше сегодняшнее поколение, прошли через такие тяжелые испытания во время борьбы с международным терроризмом на Кавказе, сейчас - в условиях конфликта на Украине - то же самое происходит. А они думают, что для них это все мультики какие-то.

Чего сказать, действительно, русофобия, как и другая идеология расизма, национального превосходства и исключительности, ослепляет, лишает разума. Действия США и их сателлитов фактически привели к демонтажу системы европейской безопасности. Это порождает риски для всех.

Очевидно, что необходимо работать над тем, чтобы уже в обозримой перспективе формировать новый контур равной и неделимой безопасности в Евразии. Мы готовы к предметному разговору по этой теме со всеми заинтересованными странами и объединениями. При этом вновь подчеркну - думаю, что это сегодня важно для всех: без суверенной, сильной России никакой прочный миропорядок невозможен.

Мы стремимся к объединению усилий мирового большинства для ответа на глобальные вызовы, в числе которых бурные трансформации мировой экономики, торговли, финансов, технологических рынков, когда рушатся многие прежние монополии и стереотипы, связанные с ними.

Так, уже в 2028 году страны БРИКС с учетом государств, которые недавно стали членами этого объединения, будут создавать около 37 процентов глобального ВВП, тогда как показатель "Группы семи" опустится ниже 28 процентов. Эти цифры очень убедительные, ведь еще 10-15 лет назад ситуация была совершенно другой. Я уже говорил об этом публично. Тенденции такие, понимаете? Мировые тенденции, и никуда от этого не деться, они носят объективный характер.

Смотрите, доля в мировом ВВП по паритету покупательной способности "большой семерки" в 1992 году была 45,7 процента, а БРИКС даже без учета расширения - в 1992 году этой организации не было, но страны БРИКС, - только 16,5, а в 2022-м уже "семерка" - 30,3 процента, а БРИКС - 31,5 процента. К 2028 году ситуация еще больше поменяется в сторону БРИКС: будет 36,6 процента, для "семерки" прогноз на 2028 год - 27,8. Никуда от этого не деться, это объективная реальность, так и будет, что бы ни происходило, в том числе даже на Украине.

Мы совместно с дружественными государствами будем и дальше создавать эффективные и безопасные логистические коридоры, на передовой технологической базе строить новую глобальную финансовую архитектуру, свободную от политического вмешательства. Тем более что Запад сам дискредитирует свои собственные валюты и банковскую систему - пилят сук, на котором сидят десятилетиями.

Мы взаимодействуем с партнерами на принципах равноправия, уважения интересов друг друга, и потому к работе Евразэс, ШОС, БРИКС и других объединений с участием России активно подключаются новые и новые государства. Огромные перспективы видим в построении большого евразийского партнерства в сопряжении интеграционных процессов в рамках Евразийского экономического союза и инициативы Китайской Народной Республики "Один пояс, один путь".

Позитивно развивается диалог Россия-АСЕАН. Настоящим прорывом стали саммиты Россия-Африка. Африканский континент все громче заявляет о своих интересах, о праве на подлинный суверенитет. Мы искренне поддерживаем все эти устремления.

У России давние, хорошие отношения с арабскими государствами. Они представляют самобытную цивилизацию от Северной Африки до Ближнего Востока, которая сегодня динамично развивается. И мы считаем важным искать с нашими арабскими друзьями новые точки соприкосновения, углублять весь комплекс партнерских связей. То же самое будем делать и на латиноамериканском направлении.

И отдельно прошу правительство увеличить финансирование международных программ в сфере продвижения русского языка и нашей многонациональной культуры, прежде всего, конечно, на пространстве СНГ да и в мире в целом.

Кстати, уважаемые друзья, коллеги, уверен: многие посетили выставку "Россия". Сюда приходят, чтобы увидеть самим, показать детям, как богата и необъятна наша Родина. На выставке "Россия" был дан старт Году семьи. Ценности любви, взаимной поддержки и доверия передаются в семье из поколения в поколение, так же как культура, традиции, история, нравственные устои.

И конечно, главное предназначение семьи - это рождение детей, продолжение рода человеческого, воспитание детей, а значит, и продолжение всего нашего многонационального народа. Мы видим, что происходит в некоторых странах, где сознательно разрушают нормы морали, институты семьи, толкают целые народы к вымиранию и вырождению, а мы выбираем жизнь. Россия была и остается оплотом традиционных ценностей, на которых строится человеческая цивилизация. Наш выбор разделяет большинство людей в мире, в том числе миллионы граждан западных стран.

Да, сегодня и Россия, и многие другие государства сталкиваются со снижением рождаемости. Демографы утверждают, что этот вызов связан с общемировыми социальными, экономическими, технологическими, культурными и ценностными изменениями. Молодые люди получают образование, строят карьеру, налаживают свой быт, а рождение детей откладывают на потом.

Очевидно, что не только экономика, качество социальной сферы влияют на демографию, на рождаемость, но и в огромной степени те жизненные ориентиры, которые закладываются в семье, формируются культурой, образованием, просвещением. Здесь важна работа всех уровней власти, гражданского общества, пастырей традиционных наших религий.

Поддержка семей с детьми - наш фундаментальный нравственный выбор. Большая многодетная семья должна стать нормой, философией жизни общества, ориентиром всей государственной стратегии. (Аплодисменты.) Присоединяюсь к вашим аплодисментам.

В горизонте ближайших шести лет мы должны добиться устойчивого роста рождаемости. Для этого будем принимать дополнительные решения в системе воспитания и образования, регионального и экономического развития. О поддержке, о повышении качества жизни семьи будет идти речь практически в каждом разделе послания - наберитесь терпения, оно только начинается. Все, что было до, - это важно, но сейчас начинается самое главное.

Начну с одной из самых острых проблем - это, мягко говоря, невысокие доходы, с которыми сталкиваются в том числе многодетные семьи. В 2000 году за чертой бедности в России находилось более 42 миллионов человек. С тех пор ситуация действительно изменилась, изменилась кардинально. По итогам прошлого года количество людей за чертой бедности снизилось до 13,5 миллиона человек. Конечно, и это много. Но мы держим решение этой проблемы в зоне постоянного внимания.

Ряд мер принят относительно недавно. Так, с 1 января 2023 года введено единое ежемесячное пособие для семей с невысокими доходами, причем от беременности женщины до достижения ребенком 17 лет. В прошлом году это пособие получали более 11 миллионов человек.

Мы серьезно упростили процедуру заключения социального контракта. Приоритет здесь также имеют многодетные семьи. Сейчас заявление на соцконтракт можно подать через портал "Госуслуги" с минимальным набором документов. Будем расширять доступность этой меры. Это потребует дополнительных денег - где-то в районе 100 миллиардов рублей, но они предусмотрены. Вообще, буду эти дополнительные расходы называть, они все проработаны.

Хочу повторить: проблема бедности по-прежнему острая. Сейчас она прямо затрагивает более девяти процентов населения страны, а среди многодетных семей, по оценкам, которые дают эксперты, уровень бедности составляет около 30 процентов. Нужно поставить четкие цели и последовательно двигаться к их достижению: добиться, чтобы к 2030 году уровень бедности в России стал ниже семи процентов, а среди многодетных семей снизился более чем в два раза, хотя бы до 12 процентов. То есть мы должны сделать особый акцент на снижении бедности, прежде всего для многодетных семей.

Понимаю, что в целом борьба с бедностью - это задача непростая, она носит абсолютно системный характер, многовекторный. Поэтому - повторю еще раз - важно, чтобы все меры, которые мы принимаем в этой сфере, все инструменты, которые используем, были эффективными и действенными, давали ощутимый, реальный результат для людей, для наших семей.

Нужна постоянная работа, направленная на повышение качества жизни семей с детьми, на поддержку рождаемости. И для этого мы запустим новый национальный проект, который так и называется: "Семья".

О ряде конкретных инициатив прямо сейчас и скажу.

Первое. Российские регионы в дополнение к федеральным программам реализуют свои меры поддержки семей с детьми. Я хочу прежде всего поблагодарить коллег за эту работу и предлагаю дополнительно помочь субъектам Федерации, где уровень рождаемости ниже среднероссийского. Это особенно важно для Центральной России и северо-запада. В 2022 году в 39 регионах суммарный коэффициент рождаемости был ниже среднероссийского. До конца 2030 года направим таким регионам не менее 75 миллиардов рублей, чтобы они могли нарастить свои программы поддержки семей. Средства начнут поступать со следующего года.

Второе. В прошлом году в России было построено свыше 110 миллионов квадратных метров жилья. Это в полтора раза больше самого высокого советского показателя, который был достигнут в 1987 году. Тогда было построено 72,8 миллиона квадратных метров, а сейчас - 110.

Еще важнее, что за последние шесть лет миллионы российских семей улучшили свои жилищные условия, в том числе более 900 тысяч - с помощью семейной ипотеки. Эта программа началась у нас в 2018-м, напомню. Мы постоянно повышали ее доступность: сначала ею могли воспользоваться семьи, в которых растут двое и более детей, затем семьи с одним ребенком. Программа семейной ипотеки действует до июля текущего года. Предлагаю ее продлить до 2030 года, сохранив основные базовые параметры. Особое внимание уделить семьям с детьми до шести лет включительно, для них льготная ставка кредита останется прежней - шесть процентов.

И еще. Сейчас при рождении третьего ребенка государство погашает за семью часть ипотечного кредита - 450 тысяч рублей. Также предлагаю продлить действие такой нормы до 2030 года. В текущем году потребуется почти 50 миллиардов рублей на это, потом по нарастающей - все больше и больше, но деньги для этого есть.

В целом задача в том, чтобы строящееся жилье становилось более доступным для семей, чтобы жилищный фонд в стране системно обновлялся.

Третье. В России больше двух миллионов семей, в которых растут трое и больше детей. Такие семьи, безусловно, наша гордость.

Вот что хочу сказать. Смотрите, это реальные цифры: с 2018 по 2022 год число многодетных семей в России выросло на 26,8 процента - хороший показатель.

Подписан указ, который устанавливает по всей стране единый статус многодетной семьи, о чем люди и просили. Его положения надо наполнить конкретными решениями на федеральном и региональном уровне и идти, безусловно, от запросов людей.

В семьях, где растет много детей, много и забот, и у родителей должно оставаться больше свободных средств на решение повседневных проблем. Предлагаю увеличить в два раза - до 2800 рублей в месяц - налоговый вычет на второго ребенка и до шести тысяч рублей в месяц - на третьего и каждого последующего ребенка.

Что это значит? Для примера: семья с тремя детьми каждый месяц будет сохранять в своем бюджете 1300 рублей, при этом размер годового дохода, на который распространяется вычет, также предлагаю повысить с 350 до 450 тысяч рублей. Такая мера поддержки должна предоставляться автоматически, без подачи заявлений.

И отдельно о программе материнского капитала. Сейчас семья при рождении первенца получает право на выплату в размере 630 тысяч рублей, а при рождении второго ребенка - еще на 202 тысячи рублей. Размер материнского капитала регулярно индексируется. Программа материнского капитала действует у нас до начала 2026 года. Предлагаю также продлить ее как минимум до 2030-го.

Уважаемые коллеги!

Хочу выразить признательность благотворительный фондам, социальным некоммерческим организациям, которые помогают пожилым и больным людям, детям-инвалидам. И очень многое сделали они для того, чтобы поднять на государственный уровень вопрос долговременного ухода, потому что они все время ставили эти вопросы.

Считаю необходимым нарастить финансирование этой системы со стороны федерального бюджета, вывести ее на единый высокий стандарт и обеспечить максимальную доступность для тех, кто больше всего нуждается в такой помощи, а это около полумиллиона наших граждан.

К 2030 году нужно точно уже сделать так, чтобы услугами долговременного ухода воспользовались и были обеспечены 100 процентов граждан, которые в этом нуждаются.

Сейчас средняя продолжительность жизни в России превысила 73 года. Мы вернулись на тот уровень, который был до пандемии коронавируса. К 2030 году ожидаемая продолжительность жизни в России должна составить не менее 78 лет, а в дальнейшем, как мы и планировали, предстоит выйти на уровень "80 плюс".

Особое внимание нужно уделить сельским территориям, регионам, где продолжительность жизни пока ниже, чем в среднем по России. На решение этих задач будет нацелен национальный проект "Продолжительная и активная жизнь". При этом важно, чтобы росла продолжительность именно здоровой, активной жизни, чтобы человек мог посвящать свое время семье, близким, детям, внукам.

Мы продолжим федеральные проекты по борьбе с сердечно-сосудистыми, онкологическими заболеваниями, а также с диабетом.

Кроме того, предлагаю запустить новую комплексную программу по охране материнства, сбережению здоровья детей и подростков, в том числе репродуктивного здоровья, чтобы дети рождались и росли здоровыми, а в будущем и у них были здоровые дети.

В числе приоритетов такой программы станет расширение сети женских консультаций, модернизация перинатальных центров, детских поликлиник и больниц. Всего в ближайшие шесть лет только на строительство, ремонт и оснащение объектов здравоохранения дополнительно направим более триллиона рублей.

Далее. За последние годы у нас в разы выросло число граждан, которые регулярно занимаются спортом. Это одно из наших значимых достижений. Нужно поощрять людей, которые ответственно относятся к своему здоровью. Уже со следующего года будем предоставлять налоговые вычеты для всех, кто регулярно на плановой основе проходит диспансеризацию, а также успешно сдает нормативы ГТО.

Помните народный лозунг? Каждый помнит эту шутку: "Бросай пить - вставай на лыжи!" Это тот самый случай, момент такой настал. Кстати говоря, что касается "пития": здесь у нас заметный, хороший результат. Реально без всякого экстремизма мы значительно снизили употребление алкоголя, и прежде всего крепкого алкоголя, и это, безусловно, сказывается на здоровье нации.

Предлагаю за счет федеральных ресурсов ежегодно строить в регионах, прежде всего в малых городах, на сельских территориях, дополнительно не менее 350 спортивных объектов. Это и универсальные комплексы, и быстровозводимые площадки, где смогут заниматься и дети, и взрослые, и целые семьи. Дополнительно направим на эти цели за шесть лет порядка 65 миллиардов рублей из федерального бюджета.

Условия для занятий спортом должны быть в вузах, колледжах, школах и дошкольных учреждениях. Кстати, многие наши детские сады были открыты еще в советское время и нуждаются в обновлении. Со следующего года начнем программу их капитального ремонта. Люди постоянно об этом говорят.

Что касается школ, то здесь капитального ремонта требуют около 18,5 тысячи зданий. До 2030 года мы поможем регионам полностью закрыть эту накопившуюся проблему, а в дальнейшем будем проводить ремонты школ уже в плановом режиме. То, что сделано до сих пор, показывает, что мы на правильном пути. В целом на капитальный ремонт детских садов и школ выделим дополнительно более 400 миллиардов рублей.

Кроме того, предлагаю в предстоящие шесть лет обновить или открыть медицинские кабинеты в школах, где есть такая потребность, а такая потребность есть. Потому что сейчас, в 2022-2023 годах, из 39 тысяч школ - 39 440 школ у нас - медицинские кабинеты есть только в 65 процентах. Есть над чем работать.

Еще очень важная тема. Сегодня активно растут многие крупные города. При этом становится больше и нагрузка на социальную сферу. Увеличивается число школьников, которые учатся во вторую смену, а в некоторых школах вводится даже и третья смена. Безусловно, это проблема, которую тоже нужно решать. В тех городах, где вопрос переполнения образовательных учреждений стоит наиболее остро, придется опять за счет федерального бюджета, за счет федеральных ресурсов решать эту задачу: построим дополнительно в общей сложности не менее 150 школ и более 100 детских садов.

Уважаемые коллеги!

Мечты, свершения наших предков, старших поколений стали достижимыми, и мы гордимся этими достижениями. А завтрашний день страны определят устремления нынешнего, молодого поколения. Его становление, его успехи, жизненные ориентиры, которые пройдут любую проверку на прочность, - это важнейший залог и гарантия суверенитета России, продолжение нашей истории.

Предлагаю консолидировать позитивный опыт в сфере молодежной политики и уже в этом году запустить новый национальный проект - "Молодежь России". Это должен быть проект о будущем и для будущего нашей страны. Именно так понимают свое призвание, свою высокую миссию и ответственность за молодые поколения наши школьные учителя. Огромное вам спасибо за ваш подвижнический труд.

В том, чтобы ребята чувствовали себя единой командой, обрели опору в жизни, велика роль наставников. С 1 сентября 2024 года предлагаю ввести федеральную выплату - пять тысяч рублей в месяц, для всех советников директоров по воспитанию в школах и колледжах, чего раньше не было. И отдельные решения предлагаю для школьных классных руководителей и кураторов групп в колледжах, техникумах, которые работают в тех населенных пунктах, которым нужно уделить особое внимание, а именно таким населенным пунктам, где живет меньше 100 тысяч человек, а это, по сути, все наши небольшие города, райцентры, поселки, села. Так вот уже с 1 марта 2024 года предлагаю вдвое увеличить таким специалистам федеральную выплату за классное руководство и кураторство группами до 10 тысяч рублей.

Что еще хотел бы добавить? В 2018 году майскими указами были установлены требования по оплате труда учителей, других работников бюджетной сферы исходя из среднемесячного дохода от трудовой деятельности в конкретном субъекте Федерации. Эти положения так называемых майских указов и впредь должны строго выполняться. При этом надо совершенствовать систему оплаты труда в бюджетной сфере, добиваться роста доходов, занятых здесь специалистов.

Уровень средних зарплат по экономике в регионах разный, а значит, и доходы работников бюджетной сферы даже в соседних субъектах Федерации порой заметно отличаются. При этом работа учителя или врача везде одинаково сложная и крайне ответственная. Такой большой разброс в зарплатах от региона к региону несправедлив, безусловно.

Понимаю, что проблема давняя, очень сложная, капиталоемкая, если так можно сказать. Обсуждали ее и с коллегами из федеральных ведомств, с руководителями регионов, учителями, врачами, другими специалистами. Безусловно, ее нужно решать.

Я сейчас не буду вдаваться в детали, но она действительно сложна. И депутаты, и члены правительства понимают, о чем я говорю. Просто прошу правительство уже в 2025 году отработать новую модель оплаты труда бюджетников в рамках пилотных проектов в субъектах Федерации, а в 2026 году принять окончательное решение для всей страны.

Отдельный вопрос - это создание дополнительной мотивации для молодых специалистов, чтобы они приходили работать в школу и видели здесь перспективу для профессионального и карьерного роста. При этом целевым образом выделим более 9 миллиардов рублей из федерального бюджета на обновление инфраструктуры педагогических вузов.

Наше школьное образование всегда славилось новаторами, уникальными авторскими методиками. Именно таким учительским командам предстоит принять участие в создании перспективных школ. Строительство первых образовательных школ лидерского уровня начнем уже в этом году в Рязанской, Псковской, Белгородской, Нижегородской и Новгородской областях. В дальнейшем они появятся во всех федеральных округах: на Дальнем Востоке, в Сибири, на Донбассе. Всего до 2030 года откроем 12 таких школ.

Теперь о содержании образования. Учебная нагрузка для детей должна быть разумной и сбалансированной. И конечно, явно не на пользу дела, когда на уроках учат одному, а на экзаменах спрашивают другое. Такое несоответствие, мягко говоря, между школьными программами и вопросами на экзаменах, - а такое бывает, к сожалению, - вынуждает родителей нанимать репетиторов, а ведь далеко не всем это по карману. Прошу коллег из правительства совместно с педагогическим и родительским сообществами разобраться с этой проблемой, она очевидна.

В этой связи и о едином государственном экзамене. Он по-прежнему вызывает широкую общественную дискуссию и споры, мы все об этом хорошо знаем. Действительно, механизм ЕГЭ должен совершенствоваться.

Что предлагаю на этом этапе? Предлагаю сделать еще один шаг в этом направлении - дать выпускникам, что называется, второй шанс, а именно: по выбору самого ученика предоставить ему возможность пересдать ЕГЭ по одному из предметов, и сделать это до конца приемной кампании в вузы, чтобы успеть подать документы уже с учетом пересдачи. Такие житейские вещи, но они важны для людей.

Уважаемые коллеги!

В прошлом году экономика России росла темпами выше мировой. По этому показателю мы опередили не только ведущие страны Евросоюза, но и все государства так называемой большой семерки. Но что хочу в этой связи отметить? Хочу отметить вот что. Огромную роль в этом сыграл фундаментальный запас прочности, который был сделан за последние десятилетия.

Сегодня доля несырьевых отраслей в структуре роста уверенно превышает 90 процентов, то есть экономика становится более сложной, технологичной, а значит, гораздо более устойчивой. Сегодня Россия - крупнейшая экономика Европы по размеру валового внутреннего продукта, по паритету покупательной способности и пятая в мире.

Темпы и, главное, качество роста позволяют надеяться и даже утверждать, что уже в ближайшей перспективе мы сможем сделать еще один шаг вперед: войдем в четверку крупнейших экономических держав мира. Такое развитие должно прямо конвертироваться в рост доходов семей наших граждан.

В ближайшие шесть лет доля зарплат в ВВП страны должна возрасти. С опережением инфляции и темпов роста средней зарплаты по экономике мы индексируем минимальный размер оплаты труда. Начиная с 2020 года МРОТ вырос в полтора раза - с 12 до 19 тысяч рублей в месяц. К 2030 году МРОТ должен увеличиться еще почти вдвое - до 35 тысяч, что, безусловно, отразится на размере социальных пособий, зарплат в бюджетной сфере и в отраслях экономики.

При этом мы понимаем, какие риски и факторы могут привести к замедлению экономического роста, нашего развития в целом. Это в первую очередь нехватка квалифицированных кадров и собственные передовые технологии - их отсутствие по некоторым направлениям. Здесь нужно работать на опережение, поэтому сегодня подробно остановлюсь на этих двух стратегически важных темах.

Начну с кадровой базы. В России растет большое молодое поколение. Как ни странно, есть демографические проблемы с ростом численности населения, а большое молодое поколение имеет место. В 2030 году в стране будет 8,3 миллиона граждан в возрасте от 20 до 24 лет, а в 2035 году - уже 9,7 миллиона, на 2,4 миллиона больше, чем сейчас. И это, конечно, результат в том числе и демографических мер предыдущих лет.

Нам важно, чтобы эти ребята, сегодняшние подростки, стали профессионалами своего дела, готовыми трудиться в экономике 21-го века. На это направим новый национальный проект "Кадры".

Много, безусловно, об этом говорим, но нужно на деле укрепить связку всех уровней образования от школы до вуза. Они должны работать в единой логике, на общий результат. Конечно, здесь важно участие будущих работодателей. С нынешнего учебного года во всех школах страны развернута система профориентации. Ребята начиная с 6-го класса могут познакомиться с разными специальностями.

Обращаюсь сейчас к руководителям предприятий, научных и медицинских центров: пожалуйста, приглашайте к себе школьников, пусть ребята посмотрят цеха, как мне предлагали в одной из моих поездок, музеи, лаборатории. Прошу вас, обязательно включайтесь в эту работу.

На принципах тесной кооперации образования и предприятий реального сектора мы реализуем проект "Профессионалитет". Он позволил обновить образовательные программы для авиа- и судостроения, фармацевтики, электроники, оборонной и других отраслей.

Для этих сфер до 2028 года предстоит подготовить порядка миллиона специалистов рабочих профессий. Такие подходы мы должны распространить на всю систему среднего профобразования, включая подготовку кадров для школ, больниц, поликлиник, сферы услуг, туризма, учреждений культуры, творческих индустрий.

Отдельно поручаю правительству совместно с регионами реализовать программу ремонта и оснащения учреждений среднего профессионального образования. Нужно привести в порядок не только учебные здания, но и спортивные объекты, общежития техникумов и колледжей. За шесть лет направим на эти цели 120 миллиардов рублей из федерального бюджета.

Также выделим дополнительно 124 миллиарда рублей и в предстоящие шесть лет проведем капитальный ремонт порядка 800 общежитий вузов и университетов.

Теперь в целом о высшей школе. Задача - чтобы центры науки и образования развивались по всей стране. Для этого до 2030 года построим 25 университетских кампусов. Мы уже говорили об этом, но сейчас считаю нужным сказать еще раз: предлагаю в этой связи расширить эту программу и в общей сложности построить не менее 40 таких студенческих городков.

Придется выделить на эти цели около 400 миллиардов рублей из федерального бюджета, естественно, предусмотрев в кампусах все условия, чтобы студенты, аспиранты, преподаватели, молодые семьи могли учиться, работать и воспитывать детей.

В целом надо буквально по полочкам разобрать все жизненные ситуации, с которыми сталкиваются молодые мамы, молодые родители, и с учетом этого настроить работу системы госуслуг, социальной сферы, здравоохранения, городской и сельской инфраструктуры. Прошу правительство и регионы внимательно все эти вопросы проработать.

Далее. В послании прошлого года объявил о существенных изменениях в организации высшей школы, о необходимости использовать здесь лучший отечественный опыт. Профессиональные основы будущего специалиста закладываются на первых курсах, где преподаются фундаментальные дисциплины. Считаю необходимым повысить уровень оплаты труда преподавателей таких предметов. Прошу правительство предложить конкретные параметры этого решения и начать их внедрение уже с 1 сентября в пилотном режиме.

Потребуются дополнительные ресурсы: по предварительным подсчетам, в этом году - где-то 1,5 миллиарда, потом - 4,5 миллиарда. Эти деньги тоже у нас посчитаны.

Нам важно повысить потенциал и качество всей высшей школы, поддержать вузы, которые стремятся к развитию. На это направлена наша программа "Приоритет-2030". Ее финансирование рассчитано до конца текущего года. Безусловно, предлагаю продлить ее еще на шесть лет и выделить дополнительно порядка 190 миллиардов рублей.

Критериями эффективности вузов-участников должны быть кадровые и технологические проекты с регионами, отраслями экономики и социальной сферы, создание реально работающих инновационных компаний и стартапов, привлечение иностранных студентов. Конечно, оценивать работу всех вузов, университетов России, колледжей, техникумов будем по тому, насколько востребованы их выпускники, как растут их заработные платы.

Уважаемые друзья!

Теперь несколько слов о технологической базе развития. Здесь основа основ - это наука, конечно. На встрече с учеными, сотрудниками Российской академии наук, которая в этом году отметила свое 300-летие, говорил, что даже в самые сложные периоды Россия никогда не отказывалась от решения задач фундаментального характера, всегда думала о будущем, и мы сейчас должны поступать так же. Собственно говоря, мы так и стараемся делать.

Например, такого спектра научных установок класса мегасайенс, как у России сегодня, нет ни у одной страны мира. Это уникальные возможности и для наших ученых, и для партнеров, исследователей из других стран, которых мы приглашаем к сотрудничеству.

Отечественная научная инфраструктура - наше мощное конкурентное преимущество как в сфере фундаментальной науки, так и в создании заделов для фармацевтики, биологии, медицины, микроэлектроники, химической промышленности и производства новых материалов, для развития космических программ.

Считаю, что мы должны более чем вдвое увеличить совокупные вложения государства и бизнеса в исследования и разработки, довести их долю до двух процентов ВВП к 2030 году и по этому показателю войти в число ведущих научных держав мира.

Хочу еще раз повторить: при этом существенно должны вырасти инвестиции в науку и со стороны частного бизнеса - не менее чем вдвое к 2030 году. Конечно же, главное - это эффективность таких вложений. Речь идет о достижении конкретного научного результата в каждом конкретном случае. Здесь нужно использовать позитивный опыт наших федеральных научно-исследовательских программ по генетике, сельскому хозяйству, проектов Российского научного фонда.

С учетом актуальных задач и вызовов мы скорректировали Стратегию научно-технологического развития России. В ее логике запускаем и новые национальные проекты технологического суверенитета. Назову их основные направления.

Первое. Мы должны быть независимы, иметь все технологические ключи в таких чувствительных областях, как сбережение здоровья граждан, продовольственная безопасность.

Второе. Нужно достичь технологического суверенитета в сквозных сферах, которые обеспечивают устойчивость всей экономики страны. Это средства производства и станки, робототехника, все виды транспорта, беспилотные авиационные, морские и другие системы, экономика данных, новые материалы и химия.

Третье. Мы должны создавать глобально конкурентные продукты, опираясь на уникальные отечественные разработки, в том числе в области космических, атомных и новых энергетических технологий. Уже сейчас нужно создать правовую среду для развития отраслей и рынков будущего, сформировать долгосрочный, как минимум до конца текущего десятилетия, заказ на высокотехнологичную продукцию, чтобы компании понимали, по каким правилам им работать.

Также необходимо наладить внутренние кооперационные цепочки и международные технологические платформы, развернуть серийный выпуск собственного оборудования и комплектующих, нацелить геологоразведку на поиск редкоземельных материалов, другого сырья для новой экономики. У нас все это есть.

Подчеркну, речь идет о нашем стратегическом заделе на будущее, поэтому настроим на решение этих задач все имеющиеся у нас инструменты и механизмы развития, обеспечим приоритетное бюджетное финансирование. Прошу правительство и Федеральное собрание учесть это при подготовке бюджета. Всегда прошу видеть это в качестве основного приоритета.

Проекты технологического суверенитета должны стать мотором обновления нашей промышленности, помочь всей экономике выйти на передовой уровень эффективности и конкурентоспособности. Предлагаю поставить здесь цель: доля отечественных высокотехнологичных товаров и услуг на внутреннем рынке за предстоящие шесть лет должна увеличиться в полтора раза, а объем несырьевого, неэнергетического экспорта - не менее чем на две трети.

Приведу еще несколько цифр. В 1999 году у нас доля импорта достигла 26 процентов ВВП - мы почти на 30 процентов все завозили из-за границы. В прошлом году она составила уже 19 процентов ВВП, или 32 триллиона рублей. А в период до 2030 года нужно выйти на уровень импорта не более 17 процентов ВВП.

А это значит, что мы должны сами в гораздо больших объемах производить потребительские и другие товары: лекарства, оборудование, станки, транспортные средства и так далее. Все мы не можем - нам и не нужно стремиться к тому, чтобы все производить. Но правительство знает, над чем нужно работать.

Подчеркну: с учетом демографических вызовов, с которыми мы столкнулись, высокой потребности, а если говорить прямо, дефицита кадров для нас критически важно кардинально повысить производительность труда - это одна из ключевых задач.

А это означает внедрение цифровых технологий в управление, рост энерго- и ресурсоэффективных экономических предложений и реализацию таких предложений, сквозную модернизацию промышленных мощностей, их роботизацию и автоматизацию. К 2030 году по числу промышленных роботов Россия должна войти в число 25 ведущих стран мира. Вы знаете, если иметь в виду то, что у нас есть сегодня, это будет хорошим результатом.

Продолжим создание специальных отраслевых центров компетенций, где будут обобщаться и тиражироваться лучшие практики бережного производства в экономике и социальной сфере. К 2030 году не менее 40 процентов средних и крупных предприятий базовых и сырьевых отраслей экономики, все учреждения социальной сферы необходимо охватить проектами по повышению производительности труда. Это общая, огромная, но очень важная работа.

Кроме того, на увеличение эффективности, перевооружение производств должны быть нацелены передовые инженерные школы, которые создаются на базе вузов. Мы ставили перед собой цель - создать 50 таких школ. 30 из них уже создано, еще 20 запускаем в текущем году.

Предлагаю расширить эту программу еще на 50 инженерных школ. То есть в общей сложности развернуть сеть по стране - сеть из 100 таких центров, которые будут готовить специалистов высшей квалификации и предлагать оригинальные технические решения, причем в самых разных областях: в промышленности, в сельском хозяйстве, в строительстве, в транспорте, в социальной сфере.

Конечно, всегда и по каждому из этих направлений нужно использовать искусственный интеллект - к этому стремиться. Нужно также модернизировать сеть научно-технических библиотек в вузах и научных организациях, сделать их настоящими цифровыми центрами знаний и информации. Выделим на эти цели - тоже дополнительно - 9 миллиардов рублей.

Уважаемые коллеги!

За последние годы в России открылись сотни новых заводов, фабрик и производств. Они открываются, открываются, мы уже к этому привыкли. Это текущая работа. Но среди них и такие индустриальные гиганты, как горно-металлургический комбинат "Удокан" в Забайкалье, Тайшетский алюминиевый завод в Иркутской области, Мурманский центр строительства крупнотоннажных морских сооружений, "ЗапСибНефтехим" в Тюменской области. Этот перечень, безусловно, можно продолжать.

Обращаю внимание, в предстоящие шесть лет уровень валовой добавленной стоимости обрабатывающей промышленности России должен увеличиться не менее чем на 40 процентов по сравнению с 2022 годом. Такое форсированное индустриальное развитие означает создание тысячи новых производств, современных, хорошо оплачиваемых рабочих мест.

Мы уже сформировали своего рода промышленное "меню". Компании, реализующие индустриальные проекты, могут выбрать оптимальные меры поддержки, соглашения о защите и поощрении капиталовложений, специальные инвестконтракты, кластерную инвестиционную платформу и так далее. Достаточно много инструментов изобрели и применяем. Обязательно будем развивать все эти механизмы.

Так, за шесть лет дополнительно направим 120 миллиардов рублей на субсидии компаниям для проведения НИОКРов, а также на расширение промышленной ипотеки. И за счет этой программы дополнительно построим и модернизируем еще более 10 миллионов квадратных метров производственных площадей. Я просто для сравнения хочу отметить. Кстати, плюсом к тем темпам, которые мы уже набрали.

Вот для сравнения. Сегодня в России ежегодно строится около четырех миллионов квадратных метров производственных площадей. Это весомый показатель обновления нашего индустриального потенциала, а мы дополнительно, как я сказал, 10 миллионов будем делать.

Далее. На 300 миллиардов рублей пополним Фонд развития промышленности. Увеличим его капитал почти в два раза и нацелим на поддержку высокотехнологичных проектов. Еще не менее 200 миллиардов дополнительно выделим в рамках кластерной инвестиционной платформы на субсидирование процентных ставок для проектов по выпуску приоритетной промышленной продукции. Чтобы стимулировать обновление производственных мощностей предприятий обрабатывающей промышленности, предлагаю для них увеличить базу для расчета амортизации. Она составит 200 процентов затрат на российское оборудование и НИОКРы. Это вроде как скучная субстанция, но я поясню, о чем идет речь. Если компания приобретает отечественные станки на 10 миллионов рублей, то она сможет уменьшить налогооблагаемую базу на 20 миллионов. Это серьезная поддержка.

Продолжим развитие индустриальных технопарков с акцентом на размещение производств малого и среднего бизнеса по нашим технологическим приоритетам. Здесь важно использовать преимущества кластерного подхода, когда компании растут вместе со своими смежниками и поставщиками, а их кооперация дает взаимовыгодный эффект для всех. Обращаю внимание правительства: до 2030 года необходимо создать еще не менее 100 таких площадок. Они должны формировать точки роста по всей территории страны, стимулировать капиталовложения.

Мы ставим цель: к 2030 году объем инвестиций в ключевых отраслях должен прибавить 70 процентов. Кстати, здесь у нас динамика хорошая. Хочется сказать даже, очень хорошая. Хорошая.

Темп роста инвестиций накопленным итогом в 2021 году составил 8,6 процента, а план был 4,5. В 2022 году - 15,9 процента при плане 9,5. А за девять месяцев прошлого года при плане на год 15,1 процента прирост составил 26,6 процента. Надо и дальше двигаться опережающими темпами.

Наша банковская система, фондовый рынок должны в полной мере обеспечивать приток капитала в экономику, в ее реальный сектор, в том числе через механизмы проектного и акционерного финансирования. В ближайшие два года с использованием фондов акционерного капитала будут поддержаны индустриальные проекты с инвестициями более чем на 200 миллиардов рублей. Смысл такого механизма в том, что Корпорация развития "ВЭБ.РФ" при участии коммерческих банков входит в капитал высокотехнологичных компаний, оказывает содействие на фазе их активного роста.

Уже давал поручение запустить особый режим первичных размещений акций компаний, которые работают в приоритетных высокотехнологичных направлениях. Обращаю внимание коллег и в Минфине, и в Центральном банке: нужно ускорить запуск этого механизма, включая компенсацию затрат на размещение ценных бумаг. Нужно делать это в конце концов.

Повторю: российскому фондовому рынку необходимо усилить свою роль как источника инвестиций. Его капитализация к 2030 году должна удвоиться по сравнению с нынешним уровнем и составить 66 процентов ВВП. При этом важно, чтобы у граждан была возможность надежно инвестировать свои сбережения в развитие страны и получать при этом дополнительные доходы.

Уже принято решение: добровольные накопления в негосударственных пенсионных фондах в объеме до двух миллионов восьми тысяч рублей будут застрахованы государством, то есть их возврат гарантирован.

Кроме того, будут застрахованы долгосрочные индивидуальные и инвестиционные счета на сумму до 1,4 миллиона рублей. На вложения граждан в долгосрочные финансовые инструменты в размере до 400 тысяч рублей в год распространим единый налоговый вычет.

При этом считаю необходимым запустить новый инструмент - так называемый сберегательный сертификат. Граждане смогут размещать свои сбережения в банках на длительный срок - более трех лет. Сертификат будет безотзывным, а значит, банки смогут предлагать клиентам более высокий выгодный процентный доход. Конечно, эти средства граждан также будут застрахованы государством в размере до 2,8 миллиона рублей, то есть в два раза больше, чем по обычным депозитам в банках.

Подчеркну: все меры государственной поддержки инвестиций, создание и модернизация предприятий должны быть увязаны с повышением заработных плат сотрудников, с улучшением условий труда и социальных пакетов для работников.

Конечно, принципиальное требование: отечественный бизнес должен работать в российской юрисдикции, не выводить средства за рубеж, где, как оказалось, можно все потерять. А теперь мы с коллегами из бизнеса встречаемся и думаем, как бы им помочь что-то вытащить оттуда. Не надо туда уводить, и тогда не будем решать вопросы, как вернуть.

Вкладывать ресурсы нужно в Россию, в регионы, в развитие компаний, в подготовку кадров. Самая надежная защита активов, капиталов российского бизнеса - наша сильная, суверенная страна.

Абсолютное большинство предпринимателей стоит на отечественных, патриотических позициях. И бизнес, который работает здесь, в России, должен иметь гарантии неприкосновенности собственности, активов и своих новых вложений. Вложения сюда и защита инвестиций, защита прав предпринимателей взаимосвязаны, безусловно, и мы должны это обеспечить. Это в интересах государства, всего общества, в интересах миллионов людей, которые трудятся в сфере частного бизнеса, крупного, среднего, малого.

Я всегда говорил и скажу еще раз: никому - ни представителям власти, ни сотрудникам правоохранительных органов - не позволено притеснять людей, преступать закон или использовать его в корыстных целях. Нужно людям, в том числе из предпринимательской среды, - и сейчас я говорю именно о них - помогать. Они создают рабочие места, обеспечивают работой, зарплату платят людям. В этом призвание власти - помогать.

Уважаемые коллеги!

Все более значимый вклад в экономический рост вносят малый и средний бизнес. Сегодня его доля в таких отраслях, как обрабатывающие производства, туризм, IT, превышает 21 процент. Ярко заявили о себе сотни новых отечественных брендов. В прошлом году в России зарегистрировано один миллион 200 тысяч новых компаний в сфере малого и среднего бизнеса.

Обращаю внимание: это самый высокий показатель за последние пять лет. Люди стремятся начать свое дело, верят в себя, в свою страну и в свой успех. Особо отмечу, что за 2023 год на 20 процентов выросло число молодых предпринимателей в возрасте до 25 лет. Сегодня их более 240 тысяч.

Такую созидательную энергию нужно обязательно поддержать, чтобы средний доход на работника, занятого в сфере малого и среднего бизнеса, в предстоящие шесть лет рос быстрее темпов увеличения ВВП. То есть должна повышаться эффективность такого бизнеса, его качественные показатели.

Уже говорил, что не должно быть ситуации, когда компаниям фактически невыгодно набирать обороты, потому что налоговые платежи при переходе с упрощенного на общий налоговый режим резко возрастают. Получается, что государство подталкивает бизнес к дроблению - к другим способам так называемой оптимизации фискальной нагрузки.

Прошу правительство совместно с парламентариями проработать параметры амнистии в отношении некрупных компаний, которые при фактическом росте бизнеса были вынуждены использовать схемы налоговой оптимизации.

Что здесь важно? Такие компании должны отказаться, разумеется, от искусственного, по сути притворного, дробления бизнеса - перейти к нормальной, цивилизованной работе "в белую". При этом подчеркну: никаких штрафов - подчеркиваю это особо, - никаких штрафов, санкций, пересчета налогов за предыдущие периоды не будет. В этом смысл амнистии.

Кроме того, поручаю правительству уже со следующего года предусмотреть механизм не резкого, а именно плавного увеличения налоговой нагрузки для компаний, которые переходят с "упрощенки" на общий порядок налогообложения.

Далее. Мы пошли на такое решение, как временные моратории на проверки. Эта мера себя полностью оправдала. Компаниям, которые гарантируют высокое качество товаров и услуг, несут ответственность перед потребителями, действительно можно и нужно доверять.

Поэтому считаю возможным с 1 января 2025 года отказаться от временных мораториев на проверки бизнеса и вместо этого с учетом наработанного опыты полностью перейти на рискориентированный подход, закрепив его законодательно. Там, где риски отсутствуют, надо применять профилактические меры и, таким образом, минимизировать число проверок.

И еще: предлагаю предоставить некрупному бизнесу специальное право - раз в пять лет оформлять кредитные каникулы на срок до шести месяцев без ухудшения кредитной истории.

Повторю: нужно создать все условия, чтобы малые и средние компании развивались динамично, а качество этого роста повышалось за счет высокотехнологичных направлений производственного бизнеса. В целом налоговый режим для производственных предприятий малого и среднего бизнеса должен быть смягчен.

Прошу правительство представить на этот счет конкретные предложения. Мы много раз об этом говорили. Пожалуйста, предложения уже созрели, по сути.

Особо отмечу работу малого и среднего бизнеса на селе, в агропромышленном комплексе. Сейчас мы не только полносью обеспечиваем себя продовольствием. Россия - лидер на глобальном рынке пшеницы. Мы входим в двадцатку ведущих стран - экспортеров продуктов питания. Благодарю работников сельского хозяйства, фермеров, специалистов, занятых в сельском хозяйстве в целом, - благодарю вас за впечатляющие результаты.

К 2030 году объем производства российского АПК должен еще вырасти не менее чем на четверть по сравнению с 2021 годом, а экспорт - увеличиться в полтора раза. Мы обязательно продолжим поддержку отрасли, а также программу комплексного обустройства сельских территорий, включая обновление и модернизацию почтовых отделений.

Особое решение используем для развития прибрежных регионов. Напомню: у нас действует правило "квота под киль". Оно должно строго выполняться. Речь идет, как некоторые здесь из присутствующих знают, о том, что компании получают квоты на добычу морепродуктов под обязательство закупать новые промысловые суда российского производства, обновлять флот.

Вместе с тем в этом году федеральный бюджет получил от продажи квот на морепродукты существенные деньги - порядка 200 миллиардов рублей. Антон Германович [Силуанов] здесь, с ним договорились - предлагаю часть этих средств целевым образом направить на социальное развитие муниципалитетов, которые являются базой нашей рыболовной отрасли.

Уважаемые коллеги!

В современных условиях повышение эффективности всех сфер производительности труда неразрывно связано с цифровизацией, с использованием технологий искусственного интеллекта - уже об этом упоминал. Такие решения дают возможность создавать цифровые платформы, которые позволяют оптимально выстроить взаимодействие граждан, бизнеса и государства между собой.

Так, предстоит создать платформу, которая поможет гражданину поддерживать и сохранять здоровье на протяжении всей жизни, пользоваться потенциалом всей системы здравоохранения. Например, на основе данных цифрового профиля он сможет получить дистанционное заключение специалиста федерального медицинского центра, а доктор, семейный врач - оценить именно целостную картину здоровья человека, прогнозировать возникновение заболеваний, предотвращать осложнения, выбирать индивидуальную и потому наиболее эффективную тактику лечения.

Все, о чем говорю, не какие-то рассуждения о далеком будущем. Такие практики уже внедряются в работу ведущих медицинских центров. Задача в том, чтобы распространить их по всей стране, сделать массовыми и доступными.

Считаю, что к 2030 году нужно сформировать цифровые платформы во всех ключевых отраслях экономики и социальной сферы. Эти и другие комплексные задачи будут решаться в рамках нового национального проекта "Экономика данных". Направим на его реализацию в предстоящие шесть лет не менее 700 миллиардов рублей.

Для государства такие технологии, интегральные платформы открывают огромные возможности для планирования и развития экономики отдельных отраслей, регионов и городов, для эффективного управления нашими программами и национальными проектами. Главное, мы сможем и дальше выстраивать работу всех уровней власти вокруг интересов каждого человека, каждой семьи, предоставлять государственные и муниципальные услуги гражданам, бизнесу проактивно, в удобном формате с максимально быстрым получением результата.

Кстати, Россия уже является одним из мировых лидеров по внедрению государственных услуг в электронном виде. Многим, в том числе европейским странам, еще предстоит достичь нашего уровня. Но и мы, безусловно, не должны и не собираемся стоять на месте.

Важным элементом цифровых платформ являются алгоритмы искусственного интеллекта. Здесь мы также должны быть самодостаточными и конкурентоспособными. Уже подписан указ об утверждении обновленной редакции Национальной стратегии развития искусственного интеллекта. В ней поставлены новые цели, в том числе надо обеспечить технологический суверенитет по таким революционным направлениям, как генеративный искусственный интеллект и большие языковые модели. Их внедрение обещает настоящий прорыв в экономике и социальной сфере, это должно быть настоящим прорывом. Для этого нужно наращивать наши вычислительные ресурсы. Так, к 2030 году совокупная мощность отечественных суперкомпьютеров должна быть увеличена не менее чем в 10 раз. Это абсолютно реалистичная задача.

В целом необходимо развивать всю инфраструктуру экономики данных. Я прошу правительство предложить конкретные меры поддержки компаний и стартапов, которые производят оборудование для хранения и обработки данных, а также создают программное обеспечение. Нужно, чтобы темпы роста инвестиций в отечественные IT-решения как минимум вдвое превышали темпы роста экономики. Условия для использования цифровых систем должны быть не только в мегаполисах, но и в малых городах, в сельских территориях и в отдаленных районах, вдоль федеральных и региональных трасс, местных дорог. Для этого уже в горизонте текущего десятилетия нужно обеспечить доступ к высокоскоростному интернету практически на всей территории России. Решим эту задачу в том числе и за счет кратного наращивания нашей спутниковой группировки, направим на ее развитие 116 миллиардов рублей.

Уважаемые коллеги!

Сейчас хотел бы отдельно остановиться на вопросах регионального развития. Что предлагается? Прежде всего надо снизить долговую нагрузку субъектов Российской Федерации. Считаю необходимым списать две трети задолженности регионов по бюджетным кредитам. По оценке, это позволит им сохранить порядка 200 миллиардов рублей ежегодно с 2025 по 2028 год.

Обращаю внимание: эти сэкономленные средства должны быть, что называется, "окрашены" и целевым образом направлены регионами на поддержку инвестиций и инфраструктурные проекты. Уважаемые коллеги, обращаю на это ваше внимание.

Далее. В 2021 году мы запустили программу инфраструктурных бюджетных кредитов объемом 500 миллиардов рублей, затем расширили ее до одного триллиона. Напомню, что такие кредиты предоставляются региону под три процента годовых на срок до 15 лет. Отличный инструмент для развития. Эти средства выделяются на проекты развития, и регионы отмечают высокую эффективность такого механизма. Эти кредиты не списываются, но в текущем году субъекты Федерации начнут гасить эти долги. И средства, которые возвращаются в федеральный бюджет, предлагаю вновь вкладывать в развитие регионов, направлять их на выдачу новых инфраструктурных бюджетных кредитов, а в целом начиная с 2025 года будем наращивать портфель инфраструктурных кредитов субъектам Федерации не менее чем на 250 миллиардов рублей ежегодно.

Также считаю, что регионам нужно предоставить более широкие возможности распоряжаться средствами в рамках достижения целей национальных проектов.

Приведу конкретный пример. Субъект Федерации модернизирует, скажем, поликлинику, качественно провел ремонт. Если при этом остались средства, их можно будет не возвращать в федеральный бюджет, а направить, скажем, на закупку оборудования для отремонтированной поликлиники, и так далее.

И конечно, поддержим те субъекты Федерации, у которых есть потенциал для развития, но нужно помочь его раскрыть, запустить проекты реального сектора экономики, инфраструктуры, которые станут драйверами в этих территориях.

Сейчас 10 субъектов Федерации с низкой бюджетной обеспеченностью реализуют индивидуальные программы социально-экономического развития. Я прошу правительство продлить действие этих программ еще на шесть лет.

К 2030 году все наши регионы должны стать экономически более самодостаточными. Повторю, это вопрос справедливости, равных условий для самореализации граждан и высоких стандартов жизни на всей территории страны.

Уважаемые коллеги!

Как видим, планы большие, расходы - тоже. Предстоят масштабные инвестиции в социальную сферу, демографию, экономику, науку, технологии, инфраструктуру.

В этой связи хочу сказать о налоговой системе. Безусловно, она должна обеспечивать поступление ресурсов для решения общенациональных задач, а также для реализации региональных программ, призвана сокращать неравенство, причем не только в обществе, но и в социально экономическом развитии субъектов Федерации; учитывать уровень доходов граждан и компаний.

Предлагаю продумать подходы к модернизации нашей фискальной системы, к более справедливому распределению налогового бремени в сторону тех, у кого более высокие личные и корпоративные доходы.

И напротив, нужно снизить налоговую нагрузку на семьи, в том числе за счет вычетов, о которых сегодня уже сказал. Стимулировать бизнес, который вкладывает средства в развитие, в реализацию инфраструктурных, социальных проектов. При этом нужно, безусловно, закрыть всяческие лазейки, которые используются некоторыми компаниями для ухода от налогов или занижения своих налоговых платежей. Я прошу Государственную Думу, правительство в ближайшее время представить на этот счет конкретный комплекс предложений. И в дальнейшем, уже с учетом принятых изменений, предлагаю зафиксировать основные налоговые параметры до 2030 года и обеспечить тем самым стабильные и предсказуемые условия для реализации любых, в том числе долгосрочных, инвестиционных проектов. Именно об этом бизнес и просит в ходе наших прямых контактов.

Уважаемые коллеги!

Решения в сфере финансовой поддержки регионов, рост экономики, должны работать на повышение качества жизни людей, причем во всех субъектах Федерации. Мы уже продлили до 2030 года специальные программы развития таких регионов, как Северный Кавказ и Калининградская область, Донбасс и Новороссия, Крым и Севастополь, Арктика и Дальний Восток. Для 22 дальневосточных городов и агломераций подготовлены мастер-планы развития, и такая же работа идет по населенным пунктам в Арктике.

Сейчас мы должны сделать следующий шаг. Предлагаю определить перечень еще более 200 крупных и малых городов. Для каждого из них должен быть разработан и реализован свой мастер-план, а в целом программа развития должна охватить порядка двух тысяч населенных пунктов, включая села и поселки. Здесь также должны сработать решения по поддержке субъектов Федерации, о которых сегодня сказал, включая инфраструктурные кредиты.

Хочу обратиться к главам регионов. Эти ресурсы надо использовать в том числе для расширения возможностей муниципалитетов. Да, я помню встречу с руководителями некоторых муниципалитетов на их форуме здесь, в Москве. У местного уровня власти особая роль и ответственность. Именно сюда идут люди и граждане со своими повседневными нуждами. Хочу поблагодарить наших мэров, глав районов, депутатов за ваш труд, за внимание к запросам людей. И отдельно хотел бы отметить сотрудников муниципалитетов, которые работают в непосредственной близости от зоны боевых действий, делят со своими земляками все испытания.

Соавторами планов развития городов и поселков должны стать их жители. Надо активно использовать механизмы, когда граждане сами определяют, на какие объекты, на решение каких проблем нужно выделить деньги в первую очередь. Предлагаю увеличить софинансирование таких, по сути, народных проектов из федерального и регионального бюджетов.

До 2030 года продлим и всероссийский конкурс лучших проектов создания комфортной городской среды в малых городах и исторических поселениях.

В целом по России за шесть лет благоустроим более 30 тысяч общественных пространств. Я прошу правительство также оказать дополнительную поддержку регионам, которые реконструируют набережные, парки, скверы и исторические центры городов. На благоустройство и крупные проекты в этой сфере направим 360 миллиардов рублей.

Старинные здания, усадьбы, храмы - это зримое воплощение нашей национальной идентичности, неразрывной связи поколений. Прошу правительство, парламентариев, профильные комиссии Госсовета с участием общественности, конечно, проанализировать нормативную базу в сфере охраны и использования объектов культурного наследия. Надо устранить явно избыточные, противоречивые требования, из-за которых порой памятник разрушается на глазах, а формально, по закону оперативно принять меры по его спасению невозможно.

Предлагаю сформировать долгосрочную программу сохранения объектов культурного наследия России. Рассчитываю, что мы примем ее на 20 лет. Нужно предусмотреть меры поддержки граждан, компаний, общественных объединений, которые готовы вкладывать свой труд, время и средства в восстановление памятников.

Такие механизмы опробуем в текущем году в пилотном проекте Института развития "ДОМ.РФ". В нем примут участие пять регионов: Забайкалье, Новгородская, Рязанская, Смоленская и Тверская области. А к 2030 году по всей стране надо привести в порядок не менее тысячи объектов культурного наследия, дать им вторую жизнь, чтобы они служили людям и украшали наши города и села.

Обязательно продолжим фундаментальные проекты в сфере культуры, сохраним их финансирование. Будем обновлять инфраструктуру музеев, театров, библиотек, клубов, школ искусств, кинозалов. За шесть лет дополнительно направим более 100 миллиардов рублей на просветительские, образовательные, исторические и другие востребованные творческие проекты в кино, в интернете, в социальных сетях.

Предлагаю также расширить программу "Пушкинская карта", с помощью которой школьники и молодежь могут бесплатно посещать кино, музеи, театры и выставки, а сами учреждения культуры получают стимул для развития и для запуска новых проектов, в том числе с участием бизнеса. Прошу правительство подготовить свои дополнительные предложения.

Кроме того, по аналогии с программами "Земский учитель" и "Земский доктор" запустим с 2025 года программу "Земский работник культуры". Люди постоянно говорят об этом на встречах. Специалист, который переедет на работу в село, в малый город, сможет получить единовременную выплату в 1 миллион рублей, а на Дальнем Востоке, в Донбассе и Новороссии эта сумма будет вдвое выше - 2 миллиона рублей.

Еще одно дополнительное решение, которое нужно доработать и принять. Прошу правительство предусмотреть особые условия семейной ипотеки именно для малых городов, а также для тех регионов, где новые многоквартирные дома строятся в небольшом объеме или их вообще нет. Нужно сделать это максимально оперативно, решить вопрос о ключевых параметрах, в том числе размерах первичного взноса и ставки по кредиту. Я прошу иметь это в виду, буду ждать от вас предложений.

Далее. Также продолжим специальные ипотечные программы со ставкой 2 процента для жителей Дальнего Востока и Арктики, Донбасса и Новороссии. Кредит на таких же льготных условиях в этих регионах смогут получать и участники и ветераны специальной военной операции.

Отдельно поддержим проекты комплексного развития территорий под застройку, возведение жилых кварталов со всей инфраструктурой в регионах с пока еще недостаточным уровнем социально-экономического развития, где многие обычные наши предложения не работают. Для этих территорий направим на данные цели дополнительно 120 миллиардов рублей.

В этой связи следующая системная задача. При федеральной поддержке многие регионы существенно нарастили темпы расселения аварийного жилья. В общей сложности за последние 16 лет в новые квартиры переехали 1 миллион 730 тысяч человек. В предстоящие шесть лет важно не снижать такую динамику. Прошу правительство подготовить и запустить новую программу расселения аварийного жилья.

Что касается систем ЖКХ, то мы будем наращивать темпы модернизации коммунальной инфраструктуры. В общей сложности до 2030 года на эти цели будет направлено 4,5 триллиона рублей, включая частные компании.

Продолжим и реализацию нашего проекта "Чистая вода". Для многих наших городов, сельских поселений эта проблема чрезвычайно актуальная. Прежде всего речь идет о надежном снабжении качественной питьевой водой.

Отдельная тема - газификация. В планах обеспечить этим экологичным топливом города и районы Якутии, Бурятии, Хабаровского, Приморского, Забайкальского краев, Мурманской и Амурской областей, Еврейской автономной области, Карелии, такой крупный город России, как Красноярск. Также с помощью СПГ газифицируем Камчатский край и некоторые другие районы.

Естественно, это даст возможность расширить программу социальной газификации. Благодаря ей газ уже подведен бесплатно к границам 1 миллиона 100 тысяч участков. Прием заявок продолжается, при этом льготным категориям граждан, в том числе семьям участников специальной военной операции, мы помогаем с проведением газовых коммуникаций внутри участка.

Что отдельно сейчас хотел бы сказать. В границах многих населенных пунктов, куда уже проведен сетевой газ, расположены садоводческие товарищества. Люди годами, порой из поколения в поколение обихаживают свои земельные участки, а сейчас строят там дома, в которых можно жить круглый год, но подключиться к сетям не могут, потому что садовые товарищества не попадают в программу "Социальной газификации".

Проблема затрагивает миллионы семей! Безусловно, ее нужно решить, причем решить в интересах наших граждан, а именно расширить программу социальной газификации и продолжить сети до границ участков с домом садоводческих товариществ.

Также получат поддержку жители отдаленных северных и дальневосточных территорий, где в ближайшие годы пока не будет сетевого газа. Сегодня они оплачивают свои дома углем или дровами. Теперь с помощью субсидий от государства они смогут приобрести современное экологичное оборудование, причем отечественного производства. В первую очередь поддержку должны получить наиболее нуждающиеся семьи. Выделим на эти цели также дополнительно порядка 32 миллиардов рублей.

С учетом современных экологических стандартов будем развивать общественный транспорт, снижать его возраст. До 2030 года субъекты Федерации дополнительно получат около 40 тысяч автобусов, троллейбусов, трамваем, электробусов. Дополнительно предусмотрим на эту программу обновления общественного транспорта 150 миллиардов рублей из федерального бюджета.

Обновим и парк школьных автобусов темпами, причем не менее 3 тысяч машин в год, что особенно важно для малых городов и сельской местности. Об этом говорят и жители, и главы муниципалитетов, регионов. Действительно, очень важная программа. Поэтому выделим на закупку школьных автобусов еще дополнительно 66 миллиардов рублей. И конечно, это должна быть техника, произведенная в России, полностью или с высокой степенью локализации.

В рамках проекта "Чистый воздух" в 12 индустриальных центрах России, как вы знаете, удалось снизить вредные выбросы в атмосферу. С прошлого года к проекту подключились еще 29 городов. В целом по стране объем вредных выбросов в атмосферу должен быть сокращен вдвое. К этой цели будем двигаться поэтапно. Для оценки результатов создадим комплексную систему мониторинга качества окружающей среды.

За последние 5 лет очищены тысячи километров рек и берегов, почти наполовину сокращены грязные стоки в Волгу. Теперь предлагаю поставить цель - вдвое снизить загрязнение основных водных объектов России.

За последние 5 лет ликвидировали 128 крупных свалок в городах и 80 объектов накопленного экологического вреда, которые буквально отравляли жизнь людей в 53 регионах России. В безопасное состояние приведены территории полигона "Красный Бор", "Байкальского ЦБК" и Усолья-Сибирского.

Что в этой связи, уважаемые коллеги, хотел бы подчеркнуть. На этих объектах проведены пока только самые неотложные мероприятия, но это далеко не все. Оставлять их в таком состоянии, как сейчас, тоже ни в коем случае нельзя. Надо довести эту работу до конца, создать здесь всю необходимую инфраструктуру.

В целом, по всей России продолжим ликвидацию наиболее опасных объектов накопленного экологического вреда. В предстоящие 6 лет должно быть ликвидировано не менее 50 таких точек высоких экологических рисков.

Надо создавать стимулы для бизнеса и внедрять зеленые технологии, переходить на экономику замкнутого цикла. Тем более что у нас, по сути, с нуля создана современная отрасль обращения с отходами. Для их обработки и утилизации построены 250 предприятий. Задача к 2030 году - сортировать все, что подлежит сортировке, все твердые отходы и не менее четверти из них использовать вторично. Выделим на такие проекты дополнительные финансовые средства, построим совместно с бизнесом еще порядка 400 объектов по обращению с отходами и восемь экопромышленных парков.

Что еще хочу сказать. В ходе встреч с гражданами на Дальнем Востоке, в Сибири, в других регионах не раз звучала тема сбережения наших лесных богатств, о том, что надо наводить порядок с нелегальными вырубками, с охраной лесных массивов. У этой темы действительно огромный общественный резонанс. Она важна почти для каждого человека, мы здесь, что называется, всем миром объединяем усилия, и ситуация постепенно меняется.

Очень важный рубеж: начиная с 2021 года в России восстанавливается лесов больше, чем вырубается. Я хочу поблагодарить за этот результат волонтеров, школьников, студентов, всех граждан, которые высаживали деревья, участвовали в экологических акциях, и, конечно, представителей бизнеса за поддержку таких проектов. Мы обязательно продолжим восстановление лесов, парков, садов, в том числе вокруг агломераций и промышленных центров.

Отдельным решением предлагаю повысить зарплаты специалистов, которые трудятся в лесном хозяйстве, в сфере метеорологии, охраны окружающей среды, то есть занимаются важнейшими вопросами экологического благополучия. Надо честно сказать, что вопросы, которые они решают очень важные, а доходы у них очень скромные.

Для поддержки гражданских инициатив в сфере защиты окружающей среды считаю необходимым учредить фонд экологических и природоохранных проектов. Для начала совокупный объем его грантов составит 1 миллиард рублей в год.

Продолжится работа и по сохранению особо охраняемых природных территорий, защите и восстановлению редких и исчезающих видов растений и животных. Предлагаю в этой связи подумать и об открытии сети центров реабилитации для травмированных и конфискованных диких животных.

К 2030 году во всех национальных парках страны создадим инфраструктуру экологического туризма, включая экотропы и пешие туристические маршруты, в том числе маршруты выходного дня для школьников, площадки отдыха, музеи и визит-центры.

Современная, безопасная инфраструктура появится и вблизи водных объектов, в том числе на озере Байкал. Здесь до 2030 года откроется круглогодичный курорт. При этом считаю важным, строго придерживаться принципа "ноль загрязнения", то есть полного отсутствия отходов и неочищенных стоков в озеро. Строительство байкальского курорта станет частью крупного проекта "Пять морей".

Современные гостиничные комплексы также появятся на побережьях Каспия, Балтики, Азовского, Черного и Японского морей. Только этот проект позволит увеличить внутренний турпоток еще на 10 миллионов человек в год.

А в целом по стране - с учетом динамичного развития таких туристических центров, как Алтай, Камчатка, Кузбасс, Северный Кавказ, Карелия, Русский Север, - до 2030 года турпоток должен практически удвоиться до 140 миллионов человек в год. При этом вклад туризма в ВВП России также вырастет вдвое - до пяти процентов. В ближайшее время выработаем дополнительные решения на этот счет.

Развитие туризма, региона в целом обеспечивает транспортная инфраструктура. Уже открылось скоростное автомобильное движение между Москвой и Казанью, в текущем году продлим магистраль до Екатеринбурга, а в следующем - до Тюмени. В перспективе современный и безопасный маршрут пройдет через всю страну - до Владивостока.

Также за шесть лет в России должно быть построено более 50 обходов городов. Новый значимый автодорожный проект - это, конечно, строительство трассы Джубга - Сочи. Она сократит время в пути от трассы М-4 "Дон" до Сочи в четыре раза - до полутора часов - и, более того, позволит активно развиваться Черноморскому побережью.

Но сразу хочу сказать, - мы с правительством договорились, хочу и публично тоже об этом сказать, - это, конечно, сложный и очень капиталоемкий проект: там сплошные тоннели и мосты, дорогой проект. Но тем не менее прошу правительство предоставить схему его финансирования. Проработайте это.

Мы уже привели в порядок федеральные трассы и практически 85 процентов дорог в крупных агломерациях. Надо строго выдерживать этот уровень. При этом в предстоящие годы особый акцент сделаем на развитии именно региональных дорог.

Более доступными должны стать авиаперелеты. Нужно повысить так называемую авиационную мобильность граждан, к 2030 году интенсивность авиасообщения в России должна вырасти в полтора раза к уровню прошлого года.

Для этого планируем ускорить и развитие внутри- и межрегионального воздушного сообщения. И здесь перед правительством стоит конкретная задача: за шесть лет провести модернизацию инфраструктуры не менее 75 аэропортов - это больше трети аэропортовой сети России. Направим на эти цели не менее 250 миллиардов рублей. Это будет прямое бюджетное финансирование.

Предстоит обновить и воздушный парк наших авиакомпаний за счет собственных отечественных самолетов. Они должны отвечать всем современным требованиям по качеству, удобству и безопасности - сложная задача. Покупали слишком много за границей авиационного транспорта, а свое производство не развивали.

Но тем не менее передовые российские разработки в машиностроении, в строительстве, связи и цифровых системах будут востребованы и в создании сети высокоскоростных железных дорог. По этому направлению тоже скажу пару слов.

Первый маршрут между Москвой и Петербургом пройдет через Тверь и нашу древнюю столицу - Великий Новгород. Затем будем прокладывать магистрали в Казань и на Урал, в Ростов-на-Дону, на Черноморское побережье, в Минск, в братскую Белоруссию, по другим востребованным направлениям.

Продолжится масштабная модернизация Центрального транспортного узла. Московские центральные диаметры станут основой для того, чтобы соединить современными скоростными маршрутами столичный регион с Ярославской, Тверской, Калужской, Владимирской и другими областями.

Необходимо модернизировать и опорную сеть внутренних водных путей. За счет этого обеспечить дополнительные экономические эффекты и в области туризма, в области развития промышленности, развития отдельных чувствительных, очень важных для нас регионов, в том числе регионов Крайнего Севера.

Что хочу сказать здесь дополнительно. Современная инфраструктура прямо работает на рост капитализации всех активов страны, регионов, которые задействуют свои транзитные туристические потенциалы, могут вовлечь в оборот земельные участки под промышленные и сельскохозяйственные объекты, а для граждан это возможность строить дом для большой семьи, жить в более комфортных условиях, для бизнеса это новые перспективы, в том числе на внешних рынках.

В этой связи отдельный вопрос, который поднимался на одной из моих встреч, - это очереди на пограничных пунктах пропуска. Особенно остро эта проблема стоит на Дальнем Востоке. По регламенту, таможенный досмотр составляет 19 минут, в реальности практически каждый водитель грузовой фуры нередко ждет на границе часами.

Перед коллегами из Минтранса стоит конкретная задача: типовое время досмотра грузового транспорта на границе не должно превышать десять минут. Современные технологии позволяют это сделать.

Такие требования важны и для ритмичной работы транспортного коридора Север - Юг, который свяжет Россию со странами Ближнего Востока и Азии. Его основой станут не только автомобильные маршруты, но и бесшовное железнодорожное сообщение на всем протяжении от наших портов на Балтике и Баренцевом море до побережья Персидского залива и Индийского океана. Также будем наращивать пропускную способность железных дорог в южном направлении, что позволит активно использовать портовые мощности Азовского и Черного морей.

Запускается третий этап расширения Восточного полигона железных дорог - БАМа и Транссиба. В свое время мы, извините за моветон, зевнули немножко, вовремя кое-что не сделали, но ладно - теперь должны наверстать и наверстаем. До 2030 года их пропускная способность возрастет со 173 до 210 миллионов тонн в год. Одновременно должны получить развитие и порты Ванино и Советская Гавань.

В зоне особого внимания - дальнейшее развитие Северного морского пути. Мы приглашаем зарубежные логистические компании, государства активно использовать возможности этого глобального транспортного коридора. В прошлом году по нему прошло 36 миллионов тонн груза. Обращаю Ваше внимание, коллеги: это в пять раз больше рекордного показателя во времена Советского Союза - в пять раз! Обеспечим круглогодичную навигацию на Севморпути. Будем увеличивать обороты наших северных портов, включая Мурманский транспортный узел и, конечно, наращивать Арктический флот.

В прошлом году вышла в рейд уникальная научно-исследовательская ледокольная платформа "Северный полюс". В начале этого года на Балтийском заводе заложен новый атомный ледокол "Ленинград". В следующем году заложим еще один корабль такого же класса - "Сталинград". А на дальневосточной верфи "Звезда" строится ледокол нового поколения - "Лидер", вдвое большей мощности.

На базе наших отечественных верфей планируем существенно обновить торговый флот: танкеры, газовозы, контейнеровозы. Это позволит российскому бизнесу выстраивать эффективные торговые потоки в условиях меняющейся логистики, кардинальных перемен в глобальной экономике.

Уважаемые граждане России! Дорогие друзья!

Хотел бы сказать отдельно. Постоянно встречаюсь с участниками специальной военной операции. Это и кадровые военные, и добровольцы, люди гражданских профессий, которые были мобилизованы на военную службу. Все они с оружием в руках встали на защиту Родины.

Вы знаете, смотрю на этих мужественных людей, порой совсем молодых ребят, и, без всякого преувеличения могу сказать, сердце наполняется гордостью за наших людей, за наш народ и за конкретно этих людей. Такие, безусловно, не отступят, не подведут и не предадут.

Они и должны выходить на ведущие позиции и в системе образования и воспитания молодежи, и в общественных объединениях, в госкомпаниях, бизнесе, в государственном и муниципальном управлении, возглавлять регионы, предприятия в конечном итоге, самые крупные отечественные проекты. Такие подлинные герои и патриоты в жизни порой довольно скромны и сдержанны, они не кичатся своими успехами, не произносят громких лозунгов и слов. Но в переломные моменты истории именно такие люди выходят на передний план, берут на себя ответственность. Таким людям, которые думают о стране, живут ее судьбой, можно передать в будущем и доверить Россию.

Вы знаете, что слово "элита" во многом себя дискредитировало. Теми, кто, не имея никаких заслуг перед обществом, считает себя какой-то кастой с особыми правами и привилегиями, особенно имею в виду тех, кто в предыдущие годы набил карманы за счет всяких процессов в экономике 90-х годов, они точно не элита. Повторю, подлинная, настоящая элита - это все, кто служит России, труженики и воины, надежные, проверенные, делом доказавшие свою преданность России, достойные люди.

В этой связи - о новом, считаю, важном решении: уже с завтрашнего дня, с 1 марта 2024 года, ветераны специальной военной операции, а также солдаты и офицеры, которые сейчас сражаются в действующих частях, смогут подать заявление для участия в первом учебном потоке специальной кадровой программы. Назовем ее "Время героев". Эта идея, не буду скрывать, пришла мне в голову, когда я встречался со студентами - участниками специальной военной операции в Петербурге. Эта программа будет строиться по тем же стандартам, что и наши лучшие проекты: Высшая школа государственного управления, которую называют "школой губернаторов", а также конкурс "Лидеры России". Их выпускники выходят на высокие позиции во многих сферах, даже становятся министрами, главами регионов.

Участниками программы здесь смогут стать военнослужащие и ветераны с высшим образованием и управленческим опытом, независимо от звания и должности. Главное, это должны быть люди, которые проявили свои лучшие качества, показали, что умеют вести за собой товарищей.

Учеба начнется уже в ближайшие месяцы. Наставниками для первых участников программы станут руководители правительства, администрации президента, федеральных министерств, ведомств, главы регионов и крупнейших наших компаний. В дальнейшем расширим такие кадровые программы, запустим управленческие курсы в Российской академии народного хозяйства и государственной службы, причем статус Академии считаю необходимым законодательно повысить.

Кроме того, ветераны и участники специальной военной операции смогут в приоритетном порядке получить высшее образование, гражданскую специальность в наших ведущих вузах.

Я прошу Министерство обороны, командиров боевых соединений поддержать стремление бойцов и офицеров попробовать свои силы в новой кадровой программе, предусмотреть для них возможность подать заявку на участие, выезжать на очные занятия. Отмечу, что участники специальной военной операции: и рядовые, и сержанты, и боевые офицеры - уже сегодня составляют костяк наших Вооруженных Сил. И, безусловно, как уже говорил, те, кто намерен продолжать военную карьеру, будут получать приоритетное продвижение по службе, при приеме на командирские курсы, в училища и военные академии.

Дорогие друзья!

Самостоятельность, самодостаточность, суверенитет нужно доказывать, подтверждать каждый день. Речь идет о нашей и только нашей ответственности за настоящее и за будущее России. Это наша Родина, Родина наших предков, и она нужна и дорога только нам и, конечно, потомкам, которым мы обязаны передать сильную и благополучную страну.

За последние несколько лет нам удалось выстроить систему управления, а также реализации национальных проектов на новых принципах, на основе больших массивов данных, современных цифровых технологий, что позволило повысить эффективность работы, контролировать риски, учитывать весь объем информации, постоянно донастраивать проекты и программы, опираясь на обратную связь с гражданами.

Я хочу поблагодарить коллег из правительства, ведомств, регионов, которые все эти годы - и в период пандемии, и в условиях санкционной агрессии против России - кропотливо выстраивали эту систему. Знаю, что это была трудная сложная работа, и главное, она уже дает отдачу. Мы видим это по результатам.

Ровно в этой логике мы продолжим действовать. До конца года все национальные проекты, о которых сегодня говорил, должны быть утверждены, скоординированы между собой. Хочу еще раз подчеркнуть: это не проекты отдельных ведомств, они должны работать на общие системные задачи, на достижение наших национальных целей развития. При этом прошу Общероссийский народный фронт и дальше держать на контроле исполнение решений на всех уровнях власти.

Хочу подчеркнуть, главный результат наших программ измеряется не тоннами, километрами и суммой потраченных денег. Главное - это оценка людей, то, как меняется к лучшему их жизнь. Масштаб исторических вызовов, которые стоят перед Россией, требует предельно четкой, слаженной работы государства, гражданского общества, бизнеса.

Считаю необходимым уже сейчас не только готовить проект бюджета на очередную трехлетку, но и верстать все основные расходы, инвестиции дальше, на период до 2030 года. То есть, по сути, нам надо формировать шестилетний перспективный финансовый план развития страны, который мы, конечно же, будем дополнять новыми инициативами. Естественно, жизнь будет вносить коррективы.

Несмотря на сложный период, несмотря на нынешние испытания и трудности, мы намечаем долгосрочные планы. Программа, которую обозначил сегодня в послании, носит объективный и фундаментальный характер. Это программа сильной, суверенной страны, которая уверенно смотрит в будущее. Для достижения поставленных целей у нас есть и ресурсы, и колоссальные возможности.

Но я сейчас подчеркну главное: выполнение всех намеченных планов сегодня прямо зависит от наших солдат, офицеров, добровольцев - всех военнослужащих, которые сражаются сейчас на фронте, от мужества и решимости наших боевых товарищей, которые защищают Родину, поднимаются в атаку, под огнем идут вперед, жертвуют собой ради нас, ради Отчизны. Это они, наши воины, создают сегодня абсолютно необходимые условия для будущего страны и для ее развития.

Низкий вам поклон, ребята.

Я благодарю всех вас, уважаемые коллеги, благодарю всех граждан России за солидарность и надежность. Мы - одна большая семья, мы вместе, и потому сделаем все так, как планируем и хотим сделать, как мечтаем.

Верю в наши победы, в успехи, в будущее России!

Спасибо.

Звучит государственный гимн Российской Федерации. 

Prezydent Rosji Władimir Putin przemawiał do Zgromadzenia Federalnego po raz 19. TASS publikuje treść swojego apelu .

Drodzy senatorowie! Deputowani Dumy Państwowej! Drodzy obywatele Rosji!

Każde przesłanie do Zgromadzenia Federalnego jest przede wszystkim spojrzeniem w przyszłość. A dziś porozmawiamy nie tylko o naszych najbliższych planach, ale także o zadaniach strategicznych, o tych kwestiach, których rozwiązanie uważam za fundamentalnie ważne dla pewnego, długoterminowego rozwoju kraju.

Ten program działania i konkretne działania w dużej mierze ukształtowały się podczas wyjazdów do regionów, bezpośrednich rozmów z robotnikami, inżynierami fabryk cywilnych i obronnych, z lekarzami, nauczycielami, naukowcami, wolontariuszami, przedsiębiorcami, z rodzinami wielodzietnymi, z naszymi bohaterami pierwszej linii frontu, ochotnicy, żołnierze i oficerowie Sił Zbrojnych Rosji. Oczywiście rozumiemy, że takie wydarzenia są przygotowywane. Jednak w tych rozmowach z pewnością pojawiają się prawdziwe potrzeby ludzi. Wiele pomysłów zostało przedstawionych na dużych forach publicznych i eksperckich.

Propozycje obywateli, ich aspiracje i nadzieje stały się podstawą, rdzeniem tych projektów i inicjatyw, które będą kontynuowane także dzisiaj. Mam nadzieję, że ich publiczna dyskusja na pewno będzie kontynuowana, bo tylko wspólnie możemy zrealizować wszystkie nasze plany. Zadania są duże.

Ty i ja udowodniliśmy już, że potrafimy rozwiązywać najbardziej złożone problemy i reagować na każde, najtrudniejsze wyzwanie. Na przykład odepchnęliśmy agresję międzynarodowego terroryzmu, zachowaliśmy jedność kraju i nie pozwoliliśmy na jego rozbicie w odpowiednim czasie.

Wspieraliśmy naszych braci i siostry, ich wolę bycia z Rosją, a w tym roku mija dziesięć lat legendarnej „Rosyjskiej Wiosny”. Ale nawet teraz energia, szczerość, odwaga jego bohaterów – Krymczyków, Sewastopola, mieszkańców zbuntowanego Donbasu, ich miłość do Ojczyzny, którą nieśli przez pokolenia, z pewnością budzi dumę. To wszystko inspiruje, umacnia wiarę w to, że wszystko pokonamy, razem możemy wszystko.

W ten sposób – wraz z całym światem – nie tylko całkiem niedawno wymusiliśmy ustąpienie śmiertelnego zagrożenia globalną epidemią, ale także pokazaliśmy, że w naszym społeczeństwie dominują takie wartości jak miłosierdzie, wzajemne wsparcie i solidarność.

A dzisiaj, gdy nasza Ojczyzna broni swojej suwerenności i bezpieczeństwa, chroni życie rodaków w Donbasie i Noworosji, decydująca rola w tej słusznej walce należy do naszych obywateli, naszej jedności, oddania ojczyźnie, odpowiedzialności za jej losy.

Cechy te wyraźnie i jednoznacznie ujawniły się już na samym początku specjalnej operacji wojskowej, gdy poparła ją bezwzględna większość narodu rosyjskiego. Mimo wszystkich prób i goryczy strat ludzie są nieugięci w tym wyborze i nieustannie utwierdzają go w pragnieniu zrobienia jak najwięcej dla ojczyzny i dobra wspólnego.

Na produkcji pracują na trzy zmiany - tyle, ile potrzebuje front. Cała gospodarka, a to jest przemysłowa i technologiczna podstawa naszego zwycięstwa, wykazała się elastycznością i odpornością. Chciałbym teraz podziękować przedsiębiorcom, inżynierom, robotnikom i pracownikom wiejskim za ich odpowiedzialną, ciężką pracę w interesie Rosji.

Miliony ludzi zjednoczyła kampania „Jesteśmy razem” i projekt Ogólnorosyjskiego Frontu Ludowego „Wszystko dla zwycięstwa!” W ciągu ostatnich dwóch lat rosyjski biznes przekazał miliardy rubli organizacjom wolontariackim i fundacjom charytatywnym, które wspierają naszych żołnierzy i ich rodziny.

Ludzie wysyłają na front listy i paczki, ciepłe ubrania, siatki maskujące, przekazują środki ze swoich, czasem bardzo skromnych, oszczędności. Powtarzam, taka pomoc jest bezcenna – to wkład każdego w ogólne zwycięstwo. Nasi bohaterowie na pierwszej linii frontu, w okopach, gdzie jest najtrudniej, wiedzą, że jest z nimi cały kraj.

Pragnę zwrócić uwagę na działalność Fundacji Obrońców Ojczyzny, działalność Komitetu Rodzin Żołnierzy Ojczyzny i innych stowarzyszeń społecznych. Proszę wszystkie władze, aby w dalszym ciągu czyniły wszystko, aby wesprzeć rodziny naszych bohaterów: rodziców, żony, dzieci, które martwią się o osoby im najbliższe, drogie im, czekające, aż wrócą do domu.

Jestem wdzięczny partiom parlamentarnym za konsolidację wokół interesów narodowych. Rosyjski system polityczny jest jednym z filarów suwerenności kraju. Będziemy nadal rozwijać instytucje demokratyczne i nie pozwolimy nikomu ingerować w nasze wewnętrzne sprawy.

Tak zwany Zachód, ze swoimi kolonialnymi zwyczajami, swoim zwyczajem wzniecania konfliktów narodowych na całym świecie, stara się nie tylko hamować nasz rozwój - zamiast Rosji potrzebuje zależnej, zanikającej, umierającej przestrzeni, w której mogą robić, co chcą. W istocie chcieliby zrobić Rosji to samo, co zrobili w wielu innych regionach świata, w tym na Ukrainie: wprowadzić niezgodę do naszego domu, osłabić go od wewnątrz. Ale przeliczyli się – to już dziś jest rzeczą absolutnie oczywistą: stanęli przed mocnym stanowiskiem i determinacją naszego wielonarodowego narodu.

Nasi żołnierze i oficerowie – chrześcijanie i muzułmanie, buddyści i wyznawcy judaizmu, przedstawiciele różnych grup etnicznych, kultur, regionów – w rzeczywistości udowodnili lepiej niż tysiąc słów, że wielowiekowa spójność i jedność narodu rosyjskiego jest kolosalna, wszechpotężna siła. Wszyscy razem, ramię w ramię, walczą o jedną wspólną Ojczyznę.

My wszyscy, obywatele Rosji, będziemy wspólnie bronić naszej wolności, prawa do spokojnego i godnego życia, sami i tylko my wyznaczać własną drogę, chronić więź międzypokoleniową, a tym samym ciągłość rozwoju historycznego, rozwiązywać stojące przed nami problemy kraju, w oparciu o nasz światopogląd, nasze tradycje, przekonania, które przekażemy naszym dzieciom.

Drodzy przyjaciele!

Obrona i umacnianie suwerenności odbywa się dziś we wszystkich kierunkach, a przede wszystkim oczywiście na froncie, gdzie nasi żołnierze walczą niezłomnie i bezinteresownie.

Dziękuję wszystkim, którzy teraz walczą o interesy Ojczyzny, którzy przeżywają tygiel prób wojskowych, którzy każdego dnia narażają swoje życie. Cały naród kłania się waszemu wyczynowi, opłakuje zmarłych, a Rosja zawsze będzie pamiętać swoich poległych bohaterów.

(Minuta ciszy)

Nasze Siły Zbrojne zdobyły ogromne doświadczenie bojowe. Dotyczy to interakcji wszystkich typów i rodzajów wojsk, nowoczesnej taktyki i sztuki operacyjnej. Wyrosła i wyszkoliła się cała plejada utalentowanych dowódców, którzy opiekują się ludźmi, kompetentnie wykonują swoje zadania, posługują się nowym sprzętem i skutecznie rozwiązują powierzone im zadania. I chcę powiedzieć, że dotyczy to wszystkich poziomów: od plutonu i poziomu operacyjnego po najwyższy poziom zarządzania.

Widzimy, gdzie i jakie mamy problemy, oczywiście, że istnieją, i jednocześnie rozumiemy, co należy zrobić. Prace takie prowadzone są w sposób ciągły zarówno z przodu, jak i z tyłu. Ma na celu zwiększenie siły uderzeniowej armii i marynarki wojennej, ich technologii i efektywności.

Zdolności bojowe Sił Zbrojnych wzrosły wielokrotnie. Nasze jednostki mocno utrzymują inicjatywę, pewnie posuwają się w wielu kierunkach operacyjnych i wyzwalają coraz to nowe terytoria.

Nie rozpoczęliśmy wojny w Donbasie, ale – jak mówiłem nie raz – zrobimy wszystko, aby ją zakończyć, wykorzenić nazizm, rozwiązać wszystkie zadania specjalnej operacji wojskowej, chronić suwerenność i bezpieczeństwo naszych obywateli.

Strategiczne siły nuklearne są w stanie pełnej gotowości do gwarantowanego użycia. To, co zaplanowaliśmy w dziedzinie zbrojeń, o czym mówiłem w moim  przesłaniu  na rok 2018 , zostało już wykonane lub prace te są na ukończeniu.

Tym samym hipersoniczny kompleks lotniczy Kinzhal nie tylko został oddany do użytku, ale także z dużą skutecznością wykorzystywany do niszczenia szczególnie ważnych celów podczas specjalnej operacji wojskowej. Również morski kompleks uderzeniowy hipersoniczny Zircon, o którym nawet nie wspomniano w komunikacie z 2018 roku, był już używany w walce, ale ten system jest już w służbie.

Jednostki hipersoniczne zasięgu międzykontynentalnego Avangard i systemy laserowe Peresvet pełnią służbę bojową. Zakończono testy rakiety manewrującej o nieograniczonym zasięgu Burevestnik i bezzałogowego pojazdu podwodnego Poseidon. Systemy te potwierdziły swoje wysokie i bez przesady unikalne cechy. Do żołnierzy dostarczono także pierwsze seryjne ciężkie rakiety balistyczne „Sarmat”. Wkrótce zademonstrujemy je w obszarach wdrożenia operacyjnego.

Prace nad szeregiem innych obiecujących systemów uzbrojenia trwają i wciąż będziemy poznawać nowe osiągnięcia naszych naukowców i twórców broni.

Rosja jest gotowa do dialogu ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki w kwestiach strategicznej stabilności. Ale tutaj chciałbym podkreślić, drodzy koledzy, aby wszyscy mnie dobrze zrozumieli: w tym przypadku mamy do czynienia z państwem, którego środowiska rządzące podejmują wobec nas jawnie wrogie działania. Więc co? Czy poważnie zamierzają z nami rozmawiać o kwestiach stabilności strategicznej, próbując jednocześnie zadać Rosji, jak sami mówią, strategiczną porażkę na polu bitwy?

Można podać wyraźny przykład takiej hipokryzji. W ostatnim czasie coraz częściej słychać bezpodstawne oskarżenia, np. pod adresem Rosji, że rzekomo zamierzamy umieścić w kosmosie broń nuklearną. Takie kłamstwa – a to nic innego jak kłamstwa – są fortelem mającym jedynie na celu wciągnięcie nas w negocjacje na naszych własnych warunkach, które są korzystne wyłącznie dla Stanów Zjednoczonych.

Jednocześnie blokują naszą propozycję, która leży na ich stole od ponad 15 lat. Mam na myśli projekt traktatu o zapobieganiu umieszczaniu broni w przestrzeni kosmicznej, który przygotowaliśmy w 2008 roku. Nie ma reakcji. To, o czym mówią, nie jest wcale jasne.

Mamy zatem podstawy wierzyć, że słowa dzisiejszych władz amerykańskich o ich rzekomym zainteresowaniu negocjacjami z nami w kwestiach stabilności strategicznej są demagogią. W przededniu wyborów prezydenckich w USA chcą po prostu pokazać swoim obywatelom i wszystkim innym, że nadal rządzą światem. Mówią, że w sprawach, w których negocjacje są korzystne dla Ameryki, będziemy rozmawiać z Rosjanami, a tam, gdzie im się to nie opłaca, nie ma o czym dyskutować, jak sami mówią, sprawy jak zwykle, tam oni będzie próbował nas pokonać.

Ale to na pewno nie zadziała. Nasze stanowisko jest jasne: jeśli chcemy omówić ważne dla całej planety ważne dla całej planety kwestie bezpieczeństwa i stabilności, to trzeba to robić tylko w jednym kompleksie, oczywiście uwzględniając wszystkie te aspekty, które wpływają na nasze interesy narodowe i bezpośrednio mieć wpływ na bezpieczeństwo naszego kraju, bezpieczeństwo Rosji.

Rozumiemy też, że Zachód próbuje nas wciągnąć w wyścig zbrojeń, wyczerpując nas tym samym, powtarzając trik, który udało mu się w latach 80. ze Związkiem Radzieckim. Przypomnę: w latach 1981-1988 wydatki wojskowe ZSRR wynosiły 13 procent produktu narodowego brutto.

Dlatego naszym zadaniem jest taki rozwój kompleksu obronno-przemysłowego, aby zwiększyć potencjał naukowy, technologiczny i przemysłowy kraju. Należy możliwie racjonalnie dystrybuować środki i budować efektywną gospodarkę Sił Zbrojnych, aby z każdego rubla wydatków obronnych osiągnąć maksimum. Ważne jest dla nas zwiększenie tempa rozwiązywania problemów społecznych, demograficznych, infrastrukturalnych i innych, a jednocześnie osiągnięcie jakościowo nowego poziomu wyposażenia armii i marynarki wojennej.

Przede wszystkim dotyczy to sił ogólnego przeznaczenia, zasad ich organizacji, zaopatrzenia żołnierzy w bezzałogowe systemy uderzeniowe, systemy obrony powietrznej i walki elektronicznej, rozpoznanie i łączność, broń precyzyjną i inną.

Wzmocnienie ugrupowań na zachodnim kierunku strategicznym jest pilnie konieczne, aby zneutralizować zagrożenia związane z kolejną ekspansją NATO na wschód i zaangażowaniem w sojusz Szwecji i Finlandii.

Zachód wywołał konflikty na Ukrainie, na Bliskim Wschodzie i w innych regionach świata i nadal kłamie. Teraz bez wstydu deklarują, że Rosja rzekomo zamierza zaatakować Europę. Po prostu - ty i ja rozumiemy - mówią jakieś bzdury. Jednocześnie sami wybierają cele uderzenia na nasze terytorium, wybierając najskuteczniejszy, ich zdaniem, środek zniszczenia. Zaczęto rozmawiać o możliwości wysłania kontyngentów wojskowych NATO na Ukrainę.

Ale pamiętamy los tych, którzy kiedyś wysłali swoje kontyngenty na terytorium naszego kraju. Ale teraz konsekwencje dla potencjalnych interwencjonistów będą znacznie bardziej tragiczne. Muszą w końcu zrozumieć, że mamy także broń – tak, oni o tym wiedzą, właśnie powiedziałem – która może razić cele na ich terytorium.

I to wszystko, co teraz wymyślają, jak straszą cały świat, że to wszystko naprawdę grozi konfliktem z użyciem broni nuklearnej, a co za tym idzie, zagładą cywilizacji – czy oni tego nie rozumieją, czy co? To, wiecie, ludzie, którzy nie przeszli trudnych prób – oni już zapomnieli, czym jest wojna. My, nawet nasze obecne pokolenie, przeszliśmy takie trudne próby podczas walki z międzynarodowym terroryzmem na Kaukazie, a teraz – w kontekście konfliktu na Ukrainie – dzieje się to samo. I myślą, że dla nich to wszystko są jakieś kreskówki.

Cóż mogę powiedzieć, rzeczywiście rusofobia, podobnie jak inne ideologie rasizmu, wyższości narodowej i wyłączności, zaślepia i pozbawia rozumu. Działania Stanów Zjednoczonych i ich satelitów faktycznie doprowadziły do ​​demontażu europejskiego systemu bezpieczeństwa. Stwarza to ryzyko dla wszystkich.

Jest rzeczą oczywistą, że w dającej się przewidzieć przyszłości należy pracować nad ukształtowaniem nowego konturu równego i niepodzielnego bezpieczeństwa w Eurazji. Jesteśmy gotowi na merytoryczną rozmowę na ten temat ze wszystkimi zainteresowanymi krajami i stowarzyszeniami. Jednocześnie jeszcze raz podkreślę, że myślę, że jest to dziś ważne dla wszystkich: bez suwerennej, silnej Rosji nie jest możliwy trwały porządek świata.

Dążymy do zjednoczenia wysiłków większości świata, aby odpowiedzieć na globalne wyzwania, w tym na szybką transformację światowej gospodarki, handlu, finansów i rynków technologicznych, kiedy upada wiele dawnych monopoli i związanych z nimi stereotypów.

Tym samym już w 2028 roku kraje BRICS, biorąc pod uwagę państwa, które niedawno stały się członkami tego stowarzyszenia, będą tworzyć około 37 proc. światowego PKB, podczas gdy udział G7 spadnie poniżej 28 proc. Liczby te są bardzo przekonujące, ponieważ 10-15 lat temu sytuacja była zupełnie inna. Mówiłem już o tym publicznie. Takie są trendy, wiesz? Trendy światowe, i nie ma od tego ucieczki, mają charakter obiektywny.

Spójrzcie, udział w światowym PKB według parytetu siły nabywczej G7 w 1992 r. wyniósł 45,7 proc., a BRICS nawet bez uwzględnienia ekspansji – w 1992 r. tej organizacji nie było, natomiast w krajach BRICS – tylko 16,5, a w 2022 r. G7 ma już 30,3 proc., a BRICS 31,5 proc. Do 2028 roku sytuacja zmieni się jeszcze bardziej w stronę BRICS: będzie to 36,6 proc., dla G7 prognoza na 2028 rok to 27,8. Nie ma od tego ucieczki, to obiektywna rzeczywistość, tak będzie niezależnie od tego, co się stanie, także na Ukrainie.

Razem z zaprzyjaźnionymi państwami będziemy w dalszym ciągu tworzyć sprawne i bezpieczne korytarze logistyczne oraz budować nową globalną architekturę finansową, wolną od ingerencji politycznych, w oparciu o zaawansowaną bazę technologiczną. Co więcej, sam Zachód dyskredytuje własne waluty i system bankowy – podcina gałąź, na której siedzi od dziesięcioleci.

Współpracujemy z partnerami na zasadach równości i poszanowania wzajemnych interesów, dlatego coraz więcej państw aktywnie włącza się w prace Wspólnoty Eurazjatyckiej, SCO, BRICS i innych stowarzyszeń z udziałem Rosji. Duże perspektywy widzimy w budowaniu dużego partnerstwa eurazjatyckiego, łącząc procesy integracyjne w ramach Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej i inicjatywy Chińskiej Republiki Ludowej „Jeden pas, jedna droga”.

Dialog Rosja–ASEAN rozwija się pozytywnie. Prawdziwym przełomem były szczyty Rosja-Afryka. Kontynent afrykański coraz częściej deklaruje swoje interesy i prawo do prawdziwej suwerenności. Całym sercem wspieramy wszystkie te aspiracje.

Rosja ma od dawna dobre stosunki z państwami arabskimi. Reprezentują odrębną cywilizację od Afryki Północnej po Bliski Wschód, która dziś dynamicznie się rozwija. Za ważne uważamy poszukiwanie nowych punktów kontaktu z naszymi arabskimi przyjaciółmi i pogłębianie całego spektrum partnerstw. Zrobimy to samo w kierunku Ameryki Łacińskiej.

I osobno zwracam się do rządu o zwiększenie finansowania programów międzynarodowych w zakresie promocji języka rosyjskiego i naszej wielonarodowej kultury, oczywiście przede wszystkim w WNP i na całym świecie.

Nawiasem mówiąc, drodzy przyjaciele i koledzy, jestem pewien, że wielu odwiedziło wystawę „Rosja”. Przychodzą tu, żeby się przekonać, żeby pokazać swoim dzieciom, jak bogata i rozległa jest nasza Ojczyzna. Rok Rodziny zainaugurowano wystawą „Rosja”. Wartości takie jak miłość, wzajemne wsparcie i zaufanie przekazywane są w rodzinie z pokolenia na pokolenie, a także kultura, tradycje, historia i zasady moralne.

I oczywiście głównym celem rodziny są narodziny dzieci, kontynuacja rasy ludzkiej, wychowanie dzieci, a zatem kontynuacja całego naszego wielonarodowego narodu. Widzimy, co dzieje się w niektórych krajach, gdzie celowo niszczą normy moralne i instytucje rodzinne, popychając całe narody w stronę wyginięcia i degeneracji, a my wybieramy życie. Rosja była i pozostaje bastionem tradycyjnych wartości, na których zbudowana jest cywilizacja ludzka. Nasz wybór podziela większość ludzi na świecie, w tym miliony obywateli krajów zachodnich.

Tak, dziś zarówno Rosja, jak i wiele innych krajów stoi w obliczu spadku wskaźnika urodzeń. Demografowie argumentują, że wyzwanie to jest związane z globalnymi zmianami społecznymi, gospodarczymi, technologicznymi, kulturowymi i wartościami. Młodzi ludzie zdobywają wykształcenie, budują karierę, poprawiają swoje życie, a posiadanie dzieci odkładają na później.

Jest rzeczą oczywistą, że nie tylko gospodarka i jakość sfery społecznej wpływają na demografię i liczbę urodzeń, ale także w ogromnym stopniu na kierunki życia, jakie wyznacza rodzina, kształtowane przez kulturę, edukację i oświecenie. Ważna jest tutaj praca wszystkich szczebli władzy, społeczeństwa obywatelskiego i pastorów naszych tradycyjnych religii.

Wspieranie rodzin z dziećmi jest naszym podstawowym wyborem moralnym. Duża rodzina wielodzietna powinna stać się normą, filozofią życia społecznego, wytyczną całej strategii państwa. (Brawa.)  Dołączam się do Waszych oklasków.

W ciągu najbliższych sześciu lat musimy osiągnąć trwały wzrost wskaźnika urodzeń. Aby to osiągnąć, podejmiemy dodatkowe decyzje w systemie wychowania i edukacji, rozwoju regionalnym i gospodarczym. Niemal w każdym fragmencie przekazu będzie mowa o wsparciu i poprawie jakości życia rodziny – bądź cierpliwy, to dopiero początek. Wszystko, co było wcześniej, jest ważne, ale teraz zaczyna się to, co najważniejsze.

Zacznę od jednego z najbardziej palących problemów – delikatnie mówiąc, niskich dochodów, z jakimi borykają się także rodziny duże. W 2000 roku w Rosji poniżej progu ubóstwa żyło ponad 42 miliony ludzi. Od tego czasu sytuacja naprawdę się zmieniła, zmieniła się radykalnie. Pod koniec ubiegłego roku liczba osób poniżej granicy ubóstwa spadła do 13,5 mln osób. Oczywiście, to dużo. Jednak stale zwracamy uwagę na rozwiązanie tego problemu.

Szereg środków przyjęto stosunkowo niedawno. Tym samym od 1 stycznia 2023 r. wprowadzono jednorazowe świadczenie miesięczne dla rodzin o niskich dochodach, począwszy od ciąży kobiety do ukończenia przez dziecko 17. roku życia. W zeszłym roku z tego świadczenia skorzystało ponad 11 milionów osób.

Poważnie uprościliśmy procedurę zawierania umowy społecznej. Pierwszeństwo mają tu także duże rodziny. Teraz wniosek o zawarcie umowy społecznej można złożyć za pośrednictwem portalu Służb Państwowych, posiadając minimalny zestaw dokumentów. Będziemy poszerzać dostępność tego środka. Będzie to wymagało dodatkowych pieniędzy - gdzieś w okolicach 100 miliardów rubli, ale jest to przewidziane. Ogólnie wymienię te dodatkowe wydatki, wszystkie zostały opracowane.

Chcę powtórzyć: problem ubóstwa jest wciąż aktualny. Teraz dotyka to bezpośrednio ponad dziewięć procent populacji kraju, a wśród rodzin wielodzietnych, według ekspertów, wskaźnik ubóstwa wynosi około 30 procent. Należy stawiać jasne cele i konsekwentnie dążyć do ich realizacji: sprawić, aby do 2030 roku poziom ubóstwa w Rosji spadł poniżej siedmiu procent, a wśród rodzin wielodzietnych o ponad połowę, do co najmniej 12 procent. Oznacza to, że musimy położyć szczególny nacisk na ograniczenie ubóstwa, przede wszystkim w przypadku rodzin wielodzietnych.

Rozumiem, że w ogóle walka z biedą nie jest zadaniem łatwym, ma charakter absolutnie systemowy, wielowektorowy. Dlatego powtarzam jeszcze raz, ważne jest, aby wszystkie działania, które podejmujemy w tym obszarze, wszystkie narzędzia, z których korzystamy, były skuteczne i wydajne oraz przyniosły wymierne, realne rezultaty dla ludzi, naszych rodzin.

Potrzebna jest ciągła praca mająca na celu poprawę jakości życia rodzin z dziećmi i wspieranie płodności. I w tym celu uruchomimy nowy projekt ogólnopolski, który nazywa się: „Rodzina”.

O kilku konkretnych inicjatywach opowiem Państwu już teraz.

Pierwszy. Regiony rosyjskie, oprócz programów federalnych, wdrażają własne działania na rzecz rodzin z dziećmi. Przede wszystkim chcę podziękować moim kolegom za tę pracę i zaproponować dalszą pomoc podmiotom Federacji, gdzie wskaźnik urodzeń jest niższy od średniej rosyjskiej. Jest to szczególnie ważne dla Rosji Centralnej i północno-zachodniej. W 2022 r. w 39 regionach współczynnik dzietności ogółem kształtował się poniżej średniej rosyjskiej. Do końca 2030 roku przeznaczymy dla takich regionów co najmniej 75 miliardów rubli, aby mogły zwiększyć swoje programy wsparcia rodzin. Fundusze zaczną napływać w przyszłym roku.

Drugi. W zeszłym roku w Rosji wybudowano ponad 110 milionów metrów kwadratowych mieszkań. To półtora razy więcej niż najwyższa wartość radziecka, która została osiągnięta w 1987 roku. Następnie wybudowano 72,8 mln mkw., a obecnie – 110.

Co ważniejsze, w ciągu ostatnich sześciu lat warunki życia milionów rosyjskich rodzin poprawiły się, w tym ponad 900 tysięcy dzięki rodzinnym kredytom hipotecznym. Przypomnę, że program ten ruszył w 2018 roku. Stale zwiększaliśmy jego dostępność: w pierwszej kolejności mogły z niego korzystać rodziny z dwójką i większą liczbą dzieci, następnie rodziny z jednym dzieckiem. Program kredytu hipotecznego dla rodziny obowiązuje do lipca br. Proponuję przedłużyć go do 2030 roku, przy zachowaniu głównych podstawowych parametrów. Szczególną uwagę należy zwrócić na rodziny z dziećmi do szóstego roku życia włącznie, dla których preferencyjna stopa kredytu pozostanie taka sama – sześć procent.

I dalej. Teraz, po urodzeniu trzeciego dziecka, państwo spłaca część kredytu hipotecznego dla rodziny - 450 tysięcy rubli. Proponuję również przedłużenie tej zasady do 2030 roku. W tym roku potrzeba na to prawie 50 miliardów rubli, potem stopniowo coraz więcej, ale są na to pieniądze.

Generalnie chodzi o to, aby mieszkania w budowie były bardziej dostępne dla rodzin, tak aby zasób mieszkaniowy kraju był systematycznie aktualizowany.

Trzeci. W Rosji jest ponad dwa miliony rodzin z trójką lub większą liczbą dzieci. Takie rodziny są z pewnością naszą dumą.

To właśnie chcę powiedzieć. Spójrz, to są prawdziwe liczby: od 2018 do 2022 roku liczba rodzin wielodzietnych w Rosji wzrosła o 26,8 procent – ​​dobry wskaźnik.

Podpisano  dekret ustanawiający jednolity status rodzin wielodzietnych w całym kraju, o co ludzie prosili. Jej postanowienia muszą być wypełnione konkretnymi decyzjami na szczeblu federalnym i regionalnym i oczywiście opierać się na prośbach obywateli.

W rodzinach wielodzietnych jest się o co martwić, a rodzice powinni mieć więcej wolnych środków na rozwiązywanie codziennych problemów. Proponuję podwoić ulgę podatkową na drugie dziecko do 2800 rubli miesięcznie i do 6 tysięcy rubli miesięcznie na trzecie i każde kolejne dziecko.

Co to znaczy? Przykładowo: rodzina z trójką dzieci co miesiąc zaoszczędzi w swoim budżecie 1300 rubli, przy czym ja też proponuję zwiększyć kwotę rocznego dochodu, którego dotyczy odliczenie, z 350 do 450 tysięcy rubli. To wsparcie powinno być udzielane automatycznie, bez składania wniosków.

I osobno o programie kapitału macierzyńskiego. Teraz rodzinie przy urodzeniu pierwszego dziecka przysługuje świadczenie w wysokości 630 tys. rubli, a przy urodzeniu drugiego dziecka – kolejne 202 tys. rubli. Wielkość kapitału macierzyńskiego jest regularnie indeksowana. Nasz program kapitału macierzyńskiego obowiązuje do początku 2026 roku. Proponuję też przedłużenie go co najmniej do 2030 roku.

Drodzy koledzy!

Pragnę wyrazić wdzięczność fundacjom charytatywnym, organizacjom społecznym non-profit, które pomagają osobom starszym i chorym oraz niepełnosprawnym dzieciom. A zrobili wiele, żeby poruszyć kwestię opieki długoterminowej na poziomie państwa, bo cały czas podnosili te kwestie.

Uważam za konieczne zwiększenie finansowania tego systemu z budżetu federalnego, doprowadzenie go do jednolitego, wysokiego standardu i zapewnienie maksymalnej dostępności dla tych, którzy tej pomocy najbardziej potrzebują, a jest to około pół miliona naszych obywateli.

Do 2030 r. musimy zapewnić korzystanie z usług opieki długoterminowej i świadczenie ich przez 100 procent obywateli, którzy jej potrzebują.

Teraz średnia długość życia w Rosji przekroczyła 73 lata. Wróciliśmy do poziomu sprzed pandemii wirusa. Do 2030 roku średnia długość życia w Rosji powinna wynosić co najmniej 78 lat, a w przyszłości, zgodnie z planem, osiągnie poziom „80 plus”.

Szczególną uwagę należy zwrócić na obszary wiejskie, regiony, w których oczekiwana długość życia jest nadal niższa od średniej rosyjskiej. Rozwiązaniem tych problemów będzie ogólnopolski projekt „Długie i aktywne życie”. Jednocześnie ważne jest, aby wydłużał się czas zdrowego, aktywnego życia, aby człowiek mógł poświęcić swój czas rodzinie, bliskim, dzieciom i wnukom.

Będziemy kontynuować federalne projekty zwalczania chorób układu krążenia, nowotworów i cukrzycy.

Ponadto proponuję uruchomienie nowego kompleksowego programu na rzecz zdrowia matki, zachowania zdrowia dzieci i młodzieży, w tym zdrowia reprodukcyjnego, aby dzieci rodziły się i wzrastały zdrowo, a w przyszłości urodziły zdrowe dzieci.

Wśród priorytetów takiego programu znajdzie się rozbudowa sieci poradni przedporodowych, modernizacja ośrodków okołoporodowych, poradni dziecięcych i szpitali. W sumie w ciągu najbliższych sześciu lat na samą budowę, remonty i wyposażenie placówek służby zdrowia przeznaczymy ponad bilion rubli.

Dalej. W ostatnich latach znacznie wzrosła liczba obywateli regularnie uprawiających sport. To jedno z naszych znaczących osiągnięć. Musimy zachęcać ludzi, którzy biorą odpowiedzialność za swoje zdrowie. Od przyszłego roku ulgi podatkowe otrzymają wszyscy, którzy regularnie i zgodnie z planem poddadzą się badaniom lekarskim, a także pomyślnie przejdą standardy GTO.

Pamiętacie popularne hasło? Wszyscy pamiętają ten dowcip: „Przestań pić – jedź na narty!” To jest ten sam przypadek, nadszedł ten moment. Swoją drogą, jeśli chodzi o „picie”: tutaj mamy zauważalny, dobry wynik. W rzeczywistości bez ekstremizmu znacznie ograniczyliśmy spożycie alkoholu, zwłaszcza mocnego, a to oczywiście odbija się na zdrowiu narodu.

Proponuję wykorzystać środki federalne do budowy co roku co najmniej 350 dodatkowych obiektów sportowych w regionach, przede wszystkim w małych miastach i na obszarach wiejskich. Należą do nich uniwersalne kompleksy i prefabrykowane place zabaw, na których mogą ćwiczyć dzieci, dorośli i całe rodziny. Przeznaczymy na te cele dodatkowo w ciągu sześciu lat około 65 miliardów rubli z budżetu federalnego.

Warunki do uprawiania sportu powinny panować na uniwersytetach, w szkołach wyższych, szkołach i placówkach przedszkolnych. Nawiasem mówiąc, wiele naszych przedszkoli zostało otwartych w czasach sowieckich i wymaga modernizacji. Od przyszłego roku rozpoczniemy program ich remontu. Ludzie cały czas o tym mówią.

Jeśli chodzi o szkoły, kapitalnego remontu wymaga około 18,5 tys. budynków. Do 2030 roku pomożemy regionom całkowicie rozwiązać ten narosły problem, a w przyszłości zgodnie z planem przeprowadzimy remonty szkół. To, co dotychczas zostało zrobione, pokazuje, że podążamy właściwą drogą. W sumie na remonty przedszkoli i szkół przeznaczymy dodatkowo ponad 400 miliardów rubli.

Ponadto proponuję w ciągu najbliższych sześciu lat unowocześnić lub otworzyć gabinety lekarskie w szkołach, gdzie jest taka potrzeba i jest taka potrzeba. Bo teraz, w latach 2022-2023, na 39 tys. szkół – mamy 39 440 szkół – tylko 65 proc. ma gabinety lekarskie. Jest nad czym pracować.

Kolejny bardzo ważny temat. Dziś wiele dużych miast aktywnie się rozwija. Jednocześnie wzrasta obciążenie sfery społecznej. Zwiększa się liczba uczniów uczących się na drugiej zmianie, a w niektórych szkołach wprowadza się nawet trzecią zmianę. Oczywiście jest to problem, który również wymaga rozwiązania. W miastach, w których problem przeludnienia placówek oświatowych jest najbardziej dotkliwy, ponownie będziemy musieli rozwiązać ten problem kosztem budżetu federalnego, korzystając ze środków federalnych: wybudujemy dodatkowo łącznie co najmniej 150 szkół i ponad 100 przedszkola.

Drodzy koledzy!

Marzenia i osiągnięcia naszych przodków i starszych pokoleń stały się osiągalne i jesteśmy dumni z tych osiągnięć. A o przyszłości kraju zadecydują aspiracje obecnego, młodszego pokolenia. Jej powstanie, jej sukcesy, jej życiowe wytyczne, które przejdą każdą próbę sił, są najważniejszą gwarancją i gwarancją suwerenności Rosji, kontynuacji naszej historii.

Proponuję utrwalić pozytywne doświadczenia w dziedzinie polityki młodzieżowej i uruchomić w tym roku nowy projekt narodowy „Młodzież Rosji”. To powinien być projekt dotyczący przyszłości i przyszłości naszego kraju. Właśnie tak nauczyciele naszej szkoły rozumieją swoje powołanie, wysoką misję i odpowiedzialność za młodsze pokolenia. Dziękuję bardzo za ascetyczną pracę.

Rola mentorów jest świetna w tym, aby chłopaki poczuli się jak jeden zespół i znaleźli wsparcie w życiu. Od 1 września 2024 roku proponuję wprowadzenie federalnej płatności w wysokości pięciu tysięcy rubli miesięcznie dla wszystkich doradców dyrektorów oświaty w szkołach i uczelniach, która wcześniej nie istniała. A osobne rozwiązania proponuję dla nauczycieli klas szkolnych i kuratorów grupowych w szkołach wyższych i technikach, którzy pracują na osiedlach, na które należy zwrócić szczególną uwagę, czyli na osiedlach, gdzie mieszka mniej niż 100 tysięcy osób, a to w zasadzie wszystko naszych małych miast, ośrodków regionalnych, miasteczek, wsi. Dlatego od 1 marca 2024 r. Proponuję podwoić federalną opłatę dla takich specjalistów za zarządzanie klasą i nadzór nad grupą do 10 tysięcy rubli.

Co jeszcze chciałbyś dodać? W 2018 roku dekretami majowymi ustalono wymagania płacowe dla nauczycieli i innych pracowników sektora publicznego w oparciu o przeciętny miesięczny dochód z pracy w określonym przedmiocie Federacji. Te postanowienia tzw. dekretów majowych muszą być w dalszym ciągu rygorystycznie realizowane. Jednocześnie konieczne jest usprawnienie systemu wynagradzania w sektorze publicznym, aby osiągnąć wzrost dochodów zatrudnianych w nim specjalistów.

Poziom przeciętnych wynagrodzeń w gospodarce w regionach jest zróżnicowany, co powoduje, że dochody pracowników sektora publicznego, nawet w sąsiadujących ze sobą regionach Federacji, czasami znacznie się różnią. Jednocześnie praca nauczyciela czy lekarza jest wszędzie równie trudna i niezwykle odpowiedzialna. Tak duże zróżnicowanie wynagrodzeń w poszczególnych regionach jest z pewnością niesprawiedliwe.

Rozumiem, że problem jest długotrwały, bardzo złożony i, że tak powiem, kapitałochłonny. Rozmawialiśmy o tym także z kolegami z departamentów federalnych, liderami regionalnymi, nauczycielami, lekarzami i innymi specjalistami. Oczywiście trzeba się tym zająć.

Nie będę teraz wdawał się w szczegóły, ale to naprawdę skomplikowane. Zarówno posłowie, jak i członkowie rządu rozumieją, o czym mówię. Proszę po prostu, aby rząd wypracował nowy model wynagradzania pracowników sektora publicznego w 2025 r. w ramach projektów pilotażowych w podmiotach Federacji, a w 2026 r. podjął ostateczną decyzję dla całego kraju.

Osobną kwestią jest stworzenie dodatkowej motywacji młodych specjalistów, aby przyszli do pracy w szkole i widzieli w niej perspektywę rozwoju zawodowego i kariery. Jednocześnie przeznaczymy specjalnie ponad 9 miliardów rubli z budżetu federalnego na aktualizację infrastruktury uczelni pedagogicznych.

Nasza szkolna edukacja od zawsze słynęła z innowatorów i unikalnych, autorskich metod. To właśnie te zespoły nauczycielskie będą musiały wziąć udział w tworzeniu obiecujących szkół. W tym roku rozpoczniemy budowę pierwszych szkół edukacyjnych na szczeblu kierowniczym w obwodach riazańskim, pskowskim, biełgorodskim, niżnym nowogrodzie i nowogrodzkim. W przyszłości pojawią się we wszystkich okręgach federalnych: na Dalekim Wschodzie, na Syberii i w Donbasie. W sumie do 2030 roku otworzymy 12 takich szkół.

Teraz o treści nauczania. Obciążenie edukacyjne dzieci powinno być rozsądne i zrównoważone. I oczywiście wyraźnie nie jest to dobre dla rzeczy, gdy uczą jednego na zajęciach, a pytają o coś innego na egzaminach. Taka rozbieżność, delikatnie mówiąc, pomiędzy programami szkolnymi a pytaniami egzaminacyjnymi – a to się niestety zdarza – zmusza rodziców do zatrudniania korepetytorów, ale nie każdego na to stać. Proszę moich kolegów z rządu, wraz ze środowiskiem nauczycielskim i rodzicielskim, aby przyjrzeli się temu problemowi, jest to oczywiste.

W związku z tym o jednolitym egzaminie państwowym. W dalszym ciągu wywołuje szeroką dyskusję publiczną i kontrowersje, o czym wszyscy doskonale wiemy. Rzeczywiście należy ulepszyć mechanizm ujednoliconego egzaminu państwowego.

Co sugeruję na tym etapie? Proponuję zrobić jeszcze jeden krok w tym kierunku - dać absolwentom, jak mówią, drugą szansę, a mianowicie: według wyboru ucznia zapewnić mu możliwość ponownego zdania Unified State Exam z jednego z przedmiotów oraz zrób to przed zakończeniem rekrutacji na uczelnie, aby mieć czas na złożenie dokumentów już uwzględniających poprawkę. Takie codzienne rzeczy, a jednak są dla ludzi ważne.

Drodzy koledzy!

W zeszłym roku rosyjska gospodarka rosła w tempie wyższym niż światowe. Pod tym wskaźnikiem wyprzedzamy nie tylko czołowe kraje Unii Europejskiej, ale także wszystkie państwa tzw. G7. Ale co chcę w związku z tym zauważyć? Chcę to podkreślić. Ogromną rolę odegrał w tym zasadniczy margines bezpieczeństwa, jaki został stworzony na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci.

Dziś udział branż niesurowcowych w strukturze wzrostu z pewnością przekracza 90 proc., czyli gospodarka staje się coraz bardziej złożona, zaawansowana technologicznie, a przez to znacznie bardziej zrównoważona. Dziś Rosja jest największą gospodarką w Europie pod względem produktu krajowego brutto, pod względem parytetu siły nabywczej i piątą co do wielkości na świecie.

Tempo i, co najważniejsze, jakość wzrostu pozwalają mieć nadzieję, a nawet twierdzić, że w najbliższej przyszłości będziemy mogli zrobić kolejny krok naprzód: staniemy się jedną z czterech największych potęg gospodarczych świata. Taki rozwój powinien bezpośrednio przełożyć się na wzrost dochodów rodzin naszych obywateli.

W ciągu najbliższych sześciu lat udział wynagrodzeń w PKB kraju powinien wzrosnąć. Przed inflacją i dynamiką przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce indeksujemy płacę minimalną. Od 2020 roku płaca minimalna wzrosła półtorakrotnie - z 12 do 19 tysięcy rubli miesięcznie. Do 2030 roku płaca minimalna powinna ponownie niemal się podwoić – do 35 tys., co z pewnością wpłynie na wysokość świadczeń socjalnych, wynagrodzeń w sektorze publicznym i sektorach gospodarki.

Jednocześnie rozumiemy, jakie ryzyka i czynniki mogą prowadzić do spowolnienia wzrostu gospodarczego i naszego rozwoju jako całości. To przede wszystkim brak wykwalifikowanej kadry oraz własnych, zaawansowanych technologii – ich brak w niektórych obszarach. Tutaj trzeba działać proaktywnie, dlatego dzisiaj szczegółowo omówię te dwa strategicznie ważne tematy.

Zacznę od bazy kadrowej. W Rosji rośnie duże młode pokolenie. Co dziwne, istnieją problemy demograficzne związane ze wzrostem populacji i dużą liczbą młodych pokoleń. W 2030 roku w kraju będzie żyło 8,3 mln obywateli w wieku od 20 do 24 lat, a w 2035 roku będzie ich już 9,7 mln, czyli o 2,4 mln więcej niż obecnie. A to oczywiście wynik m.in. miar demograficznych z poprzednich lat.

Zależy nam, aby ci ludzie, dzisiejsi nastolatkowie, stali się profesjonalistami w swojej dziedzinie, gotowymi do pracy w gospodarce XXI wieku. W tym kierunku będziemy kierować nowy projekt narodowy „Personel”.

Z pewnością dużo o tym mówimy, ale musimy faktycznie wzmocnić powiązania między wszystkimi poziomami edukacji, od szkoły po uniwersytet. Muszą działać w ramach jednej logiki, dla wspólnego rezultatu. Oczywiście ważny jest tutaj udział przyszłych pracodawców. Od bieżącego roku akademickiego we wszystkich szkołach w kraju funkcjonuje system poradnictwa zawodowego. Dzieci już od 6 klasy mogą zapoznać się z różnymi specjalnościami.

Zwracam się teraz z apelem do dyrektorów przedsiębiorstw, ośrodków naukowych i medycznych: proszę zaprosić do siebie uczniów, niech dzieci obejrzą warsztaty, tak jak mi zaproponowano na jednej z moich wycieczek, muzeów i laboratoriów. Proszę Cię, koniecznie zaangażuj się w tę pracę.

W oparciu o zasady ścisłej współpracy edukacji z przedsiębiorstwami sektora realnego realizujemy projekt „Profesjonalizm”. Umożliwiło to aktualizację programów edukacyjnych dla przemysłu lotniczego i stoczniowego, farmaceutycznego, elektronicznego, obronnego i innych.

W tych obszarach do 2028 r. konieczne będzie przeszkolenie około miliona specjalistów w zawodach fizycznych. Musimy rozszerzyć takie podejście na cały system szkolnictwa zawodowego na poziomie średnim, włączając kształcenie szkół, szpitali, przychodni, sektora usług, turystyki, instytucji kultury i przemysłów kreatywnych.

Odrębnie polecam rządowi wraz z regionami realizację programu naprawy i wyposażenia szkół średnich zawodowych. Trzeba uporządkować nie tylko budynki oświatowe, ale także obiekty sportowe, akademiki szkół technicznych i uczelni. W ciągu sześciu lat przeznaczymy na te cele 120 miliardów rubli z budżetu federalnego.

Przeznaczymy także dodatkowe 124 miliardy rubli i w ciągu najbliższych sześciu lat przeprowadzimy generalne remonty około 800 akademików uniwersyteckich.

Teraz o szkolnictwie wyższym w ogóle. Celem jest rozwój ośrodków nauki i edukacji na terenie całego kraju. Aby to osiągnąć, do 2030 roku zbudujemy 25 kampusów uniwersyteckich. Rozmawialiśmy już o tym, ale teraz uważam, że trzeba to powtórzyć: w związku z tym proponuję rozszerzyć ten program i zbudować łącznie co najmniej 40 takich kampusów.

Będziemy musieli przeznaczyć na te cele z budżetu federalnego około 400 miliardów rubli, oczywiście zapewniając na kampusach wszelkie warunki, aby studenci, doktoranci, nauczyciele i młode rodziny mogły uczyć się, pracować i wychowywać dzieci.

Ogólnie rzecz biorąc, należy dosłownie uporządkować wszystkie sytuacje życiowe, z jakimi spotykają się młode matki i młodzi rodzice, i biorąc to pod uwagę, dostosować pracę systemu usług publicznych, sfery społecznej, opieki zdrowotnej, infrastruktury miejskiej i wiejskiej. Proszę rząd i regiony o dokładne rozważenie wszystkich tych kwestii.

Dalej. W  swoim ubiegłorocznym przesłaniu  zapowiedział istotne zmiany w organizacji szkolnictwa wyższego i konieczność wykorzystania tu najlepszych, krajowych doświadczeń. Podstawy zawodowe przyszłego specjalisty kładzie się już na pierwszych latach, gdzie nauczane są podstawowe dyscypliny. Uważam za konieczne podniesienie poziomu wynagrodzeń nauczycieli tych przedmiotów. Proszę rząd o zaproponowanie konkretnych parametrów tego rozwiązania i rozpoczęcie ich wdrażania już 1 września w trybie pilotażowym.

Konieczne będą dodatkowe środki: według wstępnych szacunków w tym roku - około 1,5 miliarda, następnie - 4,5 miliarda. Te pieniądze również policzyliśmy.

Zależy nam na zwiększaniu potencjału i jakości całego systemu szkolnictwa wyższego oraz wspieraniu uczelni, które dążą do rozwoju. Temu ma służyć nasz program Priorytet 2030. Jego finansowanie przewidywane jest do końca tego roku. Proponuję oczywiście przedłużyć go na kolejne sześć lat i przeznaczyć dodatkowe 190 miliardów rubli.

Kryteriami efektywności uczestniczących uczelni powinny być projekty kadrowe i technologiczne z udziałem regionów, sektorów gospodarczych i społecznych, tworzenie faktycznie działających innowacyjnych firm i start-upów oraz przyciąganie studentów zagranicznych. Oczywiście pracę wszystkich rosyjskich uniwersytetów, szkół wyższych i szkół technicznych będziemy oceniać według tego, jak duże jest zapotrzebowanie na ich absolwentów i jak rosną ich pensje.

Drodzy przyjaciele!

Teraz kilka słów o technologicznych podstawach rozwoju. Podstawą jest tu oczywiście nauka. Na spotkaniu z naukowcami i pracownikami Rosyjskiej Akademii Nauk, która w tym roku obchodziła 300-lecie swego istnienia, powiedział, że nawet w najtrudniejszych okresach Rosja nigdy nie rezygnowała z rozwiązywania problemów natury fundamentalnej, zawsze myślała o przyszłość i teraz musimy zrobić to samo. Właściwie to właśnie staramy się robić.

Na przykład żaden inny kraj na świecie nie dysponuje takim zapleczem naukowym klasy meganaukowej, jak obecnie Rosja. To wyjątkowe możliwości zarówno dla naszych naukowców, jak i dla partnerów, badaczy z innych krajów, których zapraszamy do współpracy.

Krajowa infrastruktura naukowa jest naszą potężną przewagą konkurencyjną zarówno w obszarze nauk podstawowych, jak i w tworzeniu podstaw dla farmacji, biologii, medycyny, mikroelektroniki, przemysłu chemicznego i produkcji nowych materiałów, dla rozwoju programów kosmicznych.

Uważam, że musimy ponad dwukrotnie zwiększyć łączne inwestycje państwa i biznesu w badania i rozwój, do 2030 roku zwiększyć ich udział do dwóch procent PKB i dzięki temu wskaźnikowi stać się jedną z wiodących potęg naukowych na świecie.

Chciałbym jeszcze raz powtórzyć: jednocześnie inwestycje w naukę powinny znacząco wzrosnąć także ze strony prywatnego biznesu – nie mniej niż podwoić się do 2030 roku. Oczywiście najważniejsza jest skuteczność takich inwestycji. Mówimy o osiągnięciu konkretnego wyniku naukowego w każdym konkretnym przypadku. Musimy tutaj skorzystać z pozytywnych doświadczeń naszych federalnych programów badawczych w dziedzinie genetyki, rolnictwa i projektów Rosyjskiej Fundacji Nauki.

Biorąc pod uwagę aktualne zadania i wyzwania, dostosowaliśmy Strategię Rozwoju Naukowo-Technologicznego Rosji. W jej logice uruchamiamy także nowe narodowe projekty suwerenności technologicznej. Wymienię ich główne kierunki.

Pierwszy. Musimy być niezależni, posiadać wszystkie klucze technologiczne w tak wrażliwych obszarach, jak ochrona zdrowia obywateli i bezpieczeństwo żywnościowe.

Drugi. Konieczne jest osiągnięcie suwerenności technologicznej w obszarach przekrojowych zapewniających trwałość gospodarki całego kraju. Są to środki produkcji i obrabiarki, robotyka, wszelkiego rodzaju transport, bezzałogowe statki powietrzne, systemy morskie i inne, ekonomia danych, nowe materiały i chemia.

Trzeci. Musimy tworzyć produkty konkurencyjne w skali globalnej w oparciu o unikalne osiągnięcia krajowe, m.in. w obszarze technologii kosmicznych, jądrowych i nowych technologii energetycznych. Już teraz konieczne jest stworzenie otoczenia prawnego dla rozwoju branż i rynków przyszłości, ukształtowanie długoterminowego, przynajmniej do końca obecnej dekady, zamówienia na produkty high-tech, aby przedsiębiorstwa zrozumiały, co zasady, według których powinni pracować.

Konieczne jest także utworzenie wewnętrznych sieci współpracy i międzynarodowych platform technologicznych, uruchomienie seryjnej produkcji własnych urządzeń i komponentów oraz skupienie eksploracji geologicznej na poszukiwaniu surowców ziem rzadkich i innych surowców dla nowej gospodarki. Mamy to wszystko.

Pragnę podkreślić, że mówimy o naszych strategicznych podstawach na przyszłość, dlatego stworzymy wszystkie narzędzia i mechanizmy rozwoju, jakie mamy, aby rozwiązać te problemy, a także zapewnimy priorytetowe finansowanie budżetowe. Proszę rząd i Zgromadzenie Federalne o uwzględnienie tego przy przygotowywaniu budżetu. Zawsze proszę, aby traktować to jako najwyższy priorytet.

Projekty dotyczące suwerenności technologicznej powinny stać się motorem odnowy naszego przemysłu, pomagając całej gospodarce osiągnąć wysoki poziom wydajności i konkurencyjności. Proponuję tutaj postawić sobie cel: udział krajowych towarów i usług high-tech w krajowym rynku w ciągu najbliższych sześciu lat powinien wzrosnąć półtorakrotnie, a wolumen eksportu surowców nieenergetycznych co najmniej dwie trzecie.

Podam jeszcze kilka liczb. W 1999 roku nasz udział w imporcie sięgnął 26 proc. PKB – z zagranicy sprowadziliśmy prawie 30 proc. wszystkiego. W ubiegłym roku wyniosło już 19 proc. PKB, czyli 32 biliony rubli. A w okresie do 2030 roku konieczne jest osiągnięcie poziomu importu nie większego niż 17 proc. PKB.

A to oznacza, że ​​sami musimy produkować towary konsumpcyjne i inne w znacznie większych ilościach: leki, sprzęt, maszyny, pojazdy i tak dalej. Nie możemy zrobić wszystkiego – nie musimy się starać, aby wszystko wyprodukować. Rząd jednak wie, nad czym musi popracować.

Podkreślę: biorąc pod uwagę stojące przed nami wyzwania demograficzne, wysoki popyt i, szczerze mówiąc, niedobory kadrowe, niezwykle ważne jest dla nas radykalne zwiększenie wydajności pracy – to jedno z kluczowych zadań.

A to oznacza wprowadzenie technologii cyfrowych do zarządzania, rozwój propozycji gospodarczych energooszczędnych i zasobooszczędnych oraz wdrażanie takich propozycji, kompleksową modernizację potencjału przemysłowego, jego robotyzację i automatyzację. Do 2030 roku Rosja powinna znaleźć się w gronie 25 wiodących krajów na świecie pod względem liczby robotów przemysłowych. Wiadomo, jeśli będziemy pamiętać o tym, co mamy dzisiaj, to będzie to dobry wynik.

Będziemy w dalszym ciągu tworzyć specjalne branżowe centra kompetencji, w których będą uogólniane i powielane najlepsze praktyki odchudzonej produkcji w sferze ekonomicznej i społecznej. Do 2030 roku co najmniej 40 proc. średnich i dużych przedsiębiorstw podstawowych i podstawowych sektorów gospodarki oraz wszystkie instytucje społeczne muszą zostać objęte projektami zwiększającymi produktywność pracy. To ogólna, ogromna, ale bardzo ważna praca.

Ponadto zaawansowane szkoły inżynieryjne, które powstają na bazie uniwersytetów, powinny mieć na celu zwiększenie wydajności i ponowne wyposażenie produkcji. Postawiliśmy sobie za cel utworzenie 50 takich szkół. Powstało ich już 30, a w tym roku uruchamiamy kolejnych 20.

Proponuję rozszerzyć ten program na kolejnych 50 szkół inżynierskich. Czyli w sumie rozbudować sieć na terenie całego kraju – sieć 100 takich ośrodków, które będą kształcić wysoko wykwalifikowanych specjalistów i oferować oryginalne rozwiązania techniczne w różnych obszarach: w przemyśle, rolnictwie, budownictwie, transporcie i sferze społecznej.

Oczywiście w każdym z tych obszarów zawsze musimy wykorzystywać sztuczną inteligencję – powinniśmy do tego dążyć. Konieczne jest także unowocześnienie sieci bibliotek naukowo-technicznych w uczelniach i organizacjach naukowych, tak aby stały się one prawdziwymi cyfrowymi centrami wiedzy i informacji. Przeznaczymy na te cele dodatkowe 9 miliardów rubli.

Drodzy koledzy!

W ostatnich latach w Rosji otwarto setki nowych zakładów, fabryk i zakładów produkcyjnych. Otwierają się, otwierają, jesteśmy już do tego przyzwyczajeni. Jest to praca ciągła. Ale wśród nich są tacy giganci przemysłowi, jak zakład górniczo-hutniczy Udokan w Transbaikalii, huta aluminium Taishet w obwodzie irkuckim, murmańskie centrum budowy konstrukcji morskich o dużej wydajności oraz ZapSibNeftekhim w obwodzie tiumeńskim. Tę listę można oczywiście kontynuować.

Należy pamiętać, że w ciągu najbliższych sześciu lat poziom wartości dodanej brutto rosyjskiego przemysłu wytwórczego powinien wzrosnąć o nie mniej niż 40 proc. w porównaniu z 2022 rokiem. Tak przyspieszony rozwój przemysłu oznacza powstanie tysięcy nowych gałęzi przemysłu, nowoczesnych, dobrze płatnych miejsc pracy.

Stworzyliśmy już swego rodzaju industrialne „menu”. Firmy realizujące projekty przemysłowe mogą wybrać optymalne środki wsparcia, umowy o ochronie i promocji inwestycji kapitałowych, specjalne umowy inwestycyjne, platformę inwestycyjną klastra i tak dalej. Wynaleziono i używa się całkiem sporo narzędzi. Na pewno wszystkie te mechanizmy rozwiniemy.

Tym samym w ciągu sześciu lat przeznaczymy dodatkowe 120 miliardów rubli na dotowanie firm na badania i rozwój oraz rozwój kredytów hipotecznych na cele przemysłowe. A dzięki temu programowi dodatkowo wybudujemy i zmodernizujemy ponad 10 milionów metrów kwadratowych powierzchni produkcyjnej. Chcę tylko zwrócić uwagę dla porównania. Swoją drogą to plus za tempo, które już nabraliśmy.

Oto dla porównania. Obecnie w Rosji buduje się rocznie około czterech milionów metrów kwadratowych powierzchni produkcyjnej. To znaczący wskaźnik odnowy naszego potencjału przemysłowego, a my, jak powiedziałem, zarobimy dodatkowe 10 milionów.

Dalej. Uzupełnimy Fundusz Rozwoju Przemysłu o 300 miliardów rubli. Prawie podwoimy jego kapitał i skierujemy go na wspieranie projektów high-tech. Dodatkowo w ramach klastrowej platformy inwestycyjnej przeznaczymy jeszcze co najmniej 200 miliardów na dopłaty do oprocentowania projektów dotyczących wytwarzania priorytetowych produktów przemysłowych. Aby pobudzić odnowę mocy produkcyjnych przedsiębiorstw produkcyjnych, proponuję zwiększyć podstawę naliczania dla nich amortyzacji. Wyniesie ona 200 proc. kosztów rosyjskiego sprzętu i prac badawczo-rozwojowych. Wydaje się to nudną substancją, ale wyjaśnię, o czym mówimy. Jeśli firma kupi maszyny krajowe za 10 milionów rubli, będzie mogła obniżyć podstawę opodatkowania o 20 milionów. To poważne wsparcie.

Będziemy kontynuować rozwój przemysłowych parków technologicznych, kładąc nacisk na lokowanie małych i średnich przedsiębiorstw zgodnie z naszymi priorytetami technologicznymi. Ważne jest tutaj wykorzystanie podejścia klastrowego, gdy firmy rozwijają się wraz ze swoimi podwykonawcami i dostawcami, a ich współpraca przynosi obustronny efekt dla wszystkich. Chciałbym zwrócić uwagę rządu: do 2030 roku konieczne jest utworzenie co najmniej 100 takich obiektów więcej. Powinny tworzyć punkty wzrostu w całym kraju i stymulować inwestycje.

Stawiamy sobie cel: do 2030 roku wolumen inwestycji w kluczowych branżach powinien wzrosnąć o 70 proc. Swoją drogą, mamy tu dobrą dynamikę. Powiedziałbym nawet, że bardzo dobrze. Dobry.

Skumulowane tempo wzrostu inwestycji w 2021 roku wyniosło 8,6 proc., a planowano 4,5. W 2022 r. – 15,9 proc. przy planie 9,5. A w ciągu dziewięciu miesięcy ubiegłego roku, przy planie na rok wynoszącym 15,1 proc., wzrost wyniósł 26,6 proc. Musimy nadal działać w przyspieszonym tempie.

Nasz system bankowy i giełda muszą w pełni zapewnić napływ kapitału do gospodarki, do jej sektora realnego, w tym poprzez mechanizmy finansowania projektowego i kapitałowego. W ciągu najbliższych dwóch lat projekty przemysłowe z inwestycjami o wartości ponad 200 miliardów rubli będą wspierane funduszami kapitałowymi. Znaczenie tego mechanizmu jest takie, że VEB.RF Development Corporation przy udziale banków komercyjnych wchodzi w kapitał spółek high-tech i udziela pomocy w fazie ich aktywnego wzrostu.

Wydałem już polecenie uruchomienia specjalnego reżimu dla pierwszych ofert publicznych akcji spółek działających w priorytetowych obszarach zaawansowanych technologii. Chciałbym zwrócić uwagę moich kolegów i kolegów z Ministerstwa Finansów i Banku Centralnego: konieczne jest przyspieszenie uruchomienia tego mechanizmu, w tym rekompensaty za koszty plasowania papierów wartościowych. Trzeba to w końcu zrobić.

Powtarzam: rosyjska giełda musi wzmocnić swoją rolę jako źródło inwestycji. Jej kapitalizacja do 2030 roku powinna się podwoić w porównaniu z obecnym poziomem i wynieść 66 proc. PKB. Jednocześnie ważne jest, aby obywatele mieli możliwość rzetelnego inwestowania swoich oszczędności w rozwój kraju i uzyskiwania dodatkowych dochodów.

Decyzja została już podjęta: dobrowolne oszczędności w niepaństwowych funduszach emerytalnych w wysokości do dwóch milionów ośmiu tysięcy rubli będą ubezpieczone przez państwo, czyli ich zwrot będzie gwarantowany.

Ponadto długoterminowe rachunki indywidualne i inwestycyjne będą ubezpieczone do 1,4 miliona rubli. Rozszerzymy jednorazową ulgę podatkową na inwestycje obywateli w długoterminowe instrumenty finansowe w wysokości do 400 tysięcy rubli rocznie.

Jednocześnie uważam za konieczne uruchomienie nowego instrumentu – tzw. certyfikatu oszczędnościowego. Obywatele będą mogli lokować swoje oszczędności w bankach na długi okres – ponad trzy lata. Certyfikat będzie nieodwołalny, co oznacza, że ​​banki będą mogły oferować klientom wyższe, korzystne dochody odsetkowe. Oczywiście fundusze tych obywateli będą również ubezpieczone przez państwo na kwotę do 2,8 mln rubli, czyli dwukrotnie więcej niż w przypadku zwykłych lokat bankowych.

Podkreślam: wszelkie działania państwa wspierającego inwestycje, tworzenie i modernizację przedsiębiorstw muszą być powiązane ze wzrostem wynagrodzeń pracowników, poprawą warunków pracy i pakietów socjalnych dla pracowników.

Oczywiście jest podstawowy wymóg: krajowy biznes musi działać na obszarze rosyjskiej jurysdykcji i nie wycofywać środków za granicę, gdzie, jak się okazuje, wszystko można stracić. A teraz ja i moi koledzy z pracy spotykamy się i zastanawiamy, jak możemy im pomóc coś z tego wyciągnąć. Nie musimy go tam zabierać i wtedy nie będziemy musieli decydować, jak go zwrócić.

Należy inwestować środki w Rosji, w regionach, w rozwój firm, w szkolenie personelu. Najbardziej niezawodną ochroną majątku i kapitału rosyjskiego biznesu jest nasze silne, suwerenne państwo.

Zdecydowana większość przedsiębiorców zajmuje stanowiska krajowe, patriotyczne. A firma działająca tutaj, w Rosji, musi mieć gwarancje nienaruszalności majątku, majątku i nowych inwestycji. Inwestycje tutaj i ochrona inwestycji, ochrona praw przedsiębiorców są oczywiście ze sobą powiązane i musimy o to zadbać. Leży to w interesie państwa, całego społeczeństwa, w interesie milionów ludzi, którzy pracują w prywatnym biznesie, dużym, średnim i małym.

Zawsze mówiłem i powtarzam: nikomu – ani urzędnikom państwowym, ani funkcjonariuszom organów ścigania – nie wolno uciskać ludzi, łamać prawa ani wykorzystywać go do celów osobistych. Ludzie, także ci ze świata biznesu – i teraz o nich mówię – potrzebują pomocy. Tworzą miejsca pracy, zapewniają miejsca pracy, płacą ludziom pensje. To jest powołanie władz – pomagać.

Drodzy koledzy!

Małe i średnie przedsiębiorstwa w coraz większym stopniu przyczyniają się do wzrostu gospodarczego. Dziś jego udział w takich branżach jak produkcja, turystyka, IT przekracza 21 proc. Swoją obecność zaznaczyły setki nowych krajowych marek. W zeszłym roku w Rosji zarejestrowano milion 200 tysięcy nowych firm z branży małych i średnich przedsiębiorstw.

Uwaga: jest to najwyższy wynik od pięciu lat. Ludzie starają się założyć własny biznes, wierzą w siebie, w swój kraj i swój sukces. Szczególnie chciałbym zauważyć, że w 2023 roku o 20 proc. wzrosła liczba młodych przedsiębiorców do 25. roku życia. Dziś jest ich ponad 240 tys.

Trzeba tę twórczą energię wspierać, aby w ciągu najbliższych sześciu lat średni dochód na pracownika zatrudnionego w małych i średnich przedsiębiorstwach rósł szybciej niż tempo wzrostu PKB. Oznacza to, że wydajność takiego biznesu i jego wskaźniki jakości powinny wzrosnąć.

Mówiłem już, że nie powinno dojść do sytuacji, w której nabieranie dynamiki dla przedsiębiorstw byłoby w rzeczywistości nieopłacalne, ponieważ płatności podatkowe w okresie przejścia od uproszczonego do ogólnego systemu podatkowego gwałtownie rosną. Okazuje się, że państwo pcha przedsiębiorców w stronę rozdrobnienia – w kierunku innych metod tzw. optymalizacji obciążeń fiskalnych.

Proszę rząd, wspólnie z parlamentarzystami, o wypracowanie parametrów amnestii dla małych firm, które mimo faktycznego rozwoju swojej działalności, zmuszone były do ​​korzystania z programów optymalizacji podatkowej.

Co jest tu ważne? Takie firmy muszą oczywiście porzucić sztuczną, w istocie pozorowaną fragmentację biznesu i przejść do normalnej, cywilizowanej pracy „w locie”. Jednocześnie podkreślam: nie będzie kar finansowych – podkreślam to szczególnie – nie będzie kar, sankcji, ani przeliczenia podatków za poprzednie okresy. Taki jest sens amnestii.

Ponadto polecam rządowi, aby od przyszłego roku zapewnił mechanizm pozwalający nie na gwałtowne, ale stopniowe zwiększanie obciążeń podatkowych dla spółek, które przechodzą z „uproszczonego” systemu podatkowego na powszechny system podatkowy.

Dalej. Podjęliśmy decyzję np. o tymczasowym moratorium na inspekcje. Działanie to było w pełni uzasadnione. Firmom, które gwarantują wysoką jakość towarów i usług oraz są odpowiedzialne wobec konsumentów, można i należy ufać.

Dlatego uważam za możliwość rezygnacji z tymczasowych moratoriów na inspekcje przedsiębiorców od 1 stycznia 2025 r. i zamiast tego, biorąc pod uwagę zgromadzone doświadczenia, całkowicie przejść na podejście zorientowane na ryzyko, umocowując je w prawie. Tam, gdzie nie ma zagrożeń, należy zastosować środki zapobiegawcze i tym samym zminimalizować liczbę kontroli.

I jeszcze jedno: proponuję przyznać małym firmom specjalne prawo – raz na pięć lat do udzielania wakacji kredytowych na okres do sześciu miesięcy bez pogorszenia historii kredytowej.

Powtarzam: należy stworzyć wszelkie warunki, aby małe i średnie przedsiębiorstwa rozwijały się dynamicznie, a jakość tego wzrostu podnosiły zaawansowane technologicznie obszary działalności produkcyjnej. Ogólnie rzecz biorąc, należy złagodzić system podatkowy dla małych i średnich przedsiębiorstw produkcyjnych.

Proszę rząd o przedstawienie konkretnych propozycji w tym zakresie. Rozmawialiśmy o tym wiele razy. Proszę, właściwie propozycje już są gotowe.

Chciałbym szczególnie zwrócić uwagę na pracę małych i średnich przedsiębiorstw na obszarach wiejskich oraz w kompleksie rolno-przemysłowym. Teraz nie tylko w pełni zaopatrujemy się w żywność. Rosja jest liderem na światowym rynku pszenicy. Znajdujemy się w pierwszej dwudziestce wiodących krajów eksportujących żywność. Dziękuję pracownikom rolnym, rolnikom, specjalistom zajmującym się rolnictwem w ogóle – dziękuję za imponujące wyniki.

Do 2030 roku wolumen produkcji rosyjskiego kompleksu rolno-przemysłowego powinien jeszcze wzrosnąć co najmniej o jedną czwartą w porównaniu do 2021 roku, a eksport powinien wzrosnąć półtorakrotnie. Na pewno będziemy nadal wspierać przemysł, a także program kompleksowego rozwoju obszarów wiejskich, w tym remonty i modernizację urzędów pocztowych.

Stosujemy specjalne rozwiązanie dla rozwoju regionów nadmorskich. Przypomnę: mamy zasadę „kwota kilu”. Należy go ściśle przestrzegać. Rzecz w tym, jak część obecnych tu wie, że przedsiębiorstwa otrzymują kwoty na produkcję owoców morza w ramach obowiązku zakupu nowych statków rybackich produkcji rosyjskiej i odnowienia floty.

Jednocześnie w tym roku do budżetu federalnego wpłynęły znaczne pieniądze ze sprzedaży kwot na owoce morza - około 200 miliardów rubli. Jest tu Anton Germanowicz [Siluanov], zgodziliśmy się z nim – proponuję, aby część tych środków przeznaczyć na rozwój społeczny gmin, na których opiera się nasz przemysł rybny.

Drodzy koledzy!

We współczesnych warunkach zwiększanie efektywności wszystkich obszarów produktywności pracy nierozerwalnie wiąże się z cyfryzacją, z wykorzystaniem technologii sztucznej inteligencji – już o tym wspominałem. Takie rozwiązania pozwalają na tworzenie platform cyfrowych, które pozwalają na optymalną interakcję pomiędzy obywatelami, biznesem i państwem.

Konieczne jest zatem stworzenie platformy, która pomoże obywatelom zachować i utrzymać zdrowie przez całe życie oraz wykorzystać potencjał całego systemu opieki zdrowotnej. Przykładowo na podstawie cyfrowych danych profilowych będzie mógł uzyskać zdalną opinię specjalisty w federalnym centrum medycznym, a lekarz lub lekarz rodzinny będzie mógł ocenić całościowy obraz stanu zdrowia danej osoby, przewidzieć wystąpienie choroby, zapobiegać powikłaniom i wybierać indywidualną, a tym samym najskuteczniejszą taktykę leczenia.

Wszystko, o czym mówię, nie jest jakąś spekulacją na temat odległej przyszłości. Takie praktyki są już wdrażane w pracy wiodących ośrodków medycznych. Celem jest ich dystrybucja na terenie całego kraju, uczynienie ich powszechnymi i dostępnymi.

Uważam, że do 2030 roku konieczne jest utworzenie platform cyfrowych we wszystkich kluczowych sektorach gospodarki i sfery społecznej. Te i inne złożone zadania zostaną rozwiązane w ramach nowego krajowego projektu „Gospodarka danych”. Na jego realizację przeznaczymy co najmniej 700 miliardów rubli w ciągu najbliższych sześciu lat.

Przed państwem takie technologie i zintegrowane platformy otwierają ogromne możliwości planowania i rozwoju gospodarki poszczególnych branż, regionów i miast, efektywnego zarządzania naszymi programami i projektami krajowymi. Najważniejsze jest to, że będziemy mogli nadal budować pracę wszystkich szczebli władzy wokół interesów każdego człowieka, każdej rodziny, aby świadczyć usługi państwowe i komunalne obywatelom i przedsiębiorstwom proaktywnie, w dogodnym formacie i możliwie najszybciej wyniki.

Nawiasem mówiąc, Rosja jest już jednym ze światowych liderów w realizacji usług rządowych w formie elektronicznej. Wiele z nich, w tym kraje europejskie, nie osiągnęło jeszcze naszego poziomu. Ale oczywiście nie powinniśmy i nie mamy zamiaru stać w miejscu.

Ważnym elementem platform cyfrowych są algorytmy sztucznej inteligencji. Tutaj również musimy być samowystarczalni i konkurencyjni. Podpisano już dekret zatwierdzający zaktualizowaną wersję Narodowej Strategii Rozwoju Sztucznej Inteligencji. Wyznacza nowe cele, w tym konieczność zapewnienia suwerenności technologicznej w tak rewolucyjnych obszarach, jak generatywna sztuczna inteligencja i duże modele językowe. Ich wdrożenie zapowiada prawdziwy przełom w gospodarce i sferze społecznej, to powinien być prawdziwy przełom. Aby to osiągnąć, musimy zwiększyć nasze zasoby obliczeniowe. Tym samym do 2030 roku łączna moc krajowych superkomputerów powinna zostać zwiększona co najmniej 10-krotnie. Jest to zadanie absolutnie realistyczne.

Generalnie konieczny jest rozwój całej infrastruktury gospodarki opartej na danych. Proszę rząd o zaproponowanie konkretnych środków wsparcia firm i start-upów, które produkują sprzęt do przechowywania i przetwarzania danych oraz tworzą oprogramowanie. Konieczne jest, aby tempo wzrostu inwestycji w krajowe rozwiązania informatyczne było co najmniej dwukrotnie wyższe niż tempo wzrostu gospodarki. Warunki korzystania z systemów cyfrowych powinny panować nie tylko w megamiastach, ale także w małych miasteczkach, na obszarach wiejskich i odległych, wzdłuż autostrad federalnych i regionalnych, dróg lokalnych. Aby tego dokonać, w ciągu najbliższej dekady konieczne jest zapewnienie dostępu do szybkiego Internetu na niemal całym terytorium Rosji. Rozwiążemy ten problem, m.in. pomnożąc naszą konstelację satelitów, i przeznaczymy na jej rozwój 116 miliardów rubli.

Drodzy koledzy!

Teraz chciałbym osobno zająć się kwestiami rozwoju regionalnego. Co jest w ofercie? Przede wszystkim konieczne jest zmniejszenie zadłużenia podmiotów wchodzących w skład Federacji Rosyjskiej. Uważam za konieczne umorzenie dwóch trzecich zadłużenia regionów z tytułu kredytów budżetowych. Według szacunków pozwoli im to zaoszczędzić około 200 miliardów rubli rocznie w latach 2025–2028.

Uwaga: te zaoszczędzone środki powinny, jak to się mówi, „pokolorować” i skierować je przez regiony na wsparcie inwestycji i projektów infrastrukturalnych. Drodzy koledzy, zwracam na to waszą uwagę.

Dalej. W 2021 roku uruchomiliśmy program pożyczek budżetowych na infrastrukturę o wartości 500 miliardów rubli, a następnie rozszerzyliśmy go do biliona. Przypomnę, że takie pożyczki są udzielane regionowi w wysokości trzech procent rocznie na okres do 15 lat. Doskonałe narzędzie do rozwoju. Środki te przeznaczane są na projekty rozwojowe, a regiony zauważają wysoką skuteczność tego mechanizmu. Pożyczki te nie są umorzone, ale w tym roku podmioty Federacji rozpoczną spłatę tych długów. A środki zwracane do budżetu federalnego proponuję ponownie zainwestować w rozwój regionów, skierować je do udzielania nowych pożyczek budżetowych na infrastrukturę i w ogóle od 2025 roku zwiększymy portfel kredytów infrastrukturalnych dla podmiotów wchodzących w ich skład Federacji o co najmniej 250 miliardów rubli rocznie.

Uważam także, że należy zapewnić regionom większe możliwości zarządzania środkami, aby osiągnąć cele projektów krajowych.

Podam konkretny przykład. Przedmiotem Federacji jest modernizacja powiedzmy kliniki i przeprowadzanie wysokiej jakości napraw. Jeśli zostaną środki, nie można ich zwrócić do budżetu federalnego, ale można je przeznaczyć na przykład na zakup sprzętu do odnowionej kliniki i tak dalej.

I oczywiście będziemy wspierać te podmioty Federacji, które mają potencjał rozwoju, ale trzeba pomóc go otworzyć, uruchomić projekty w realnym sektorze gospodarki, infrastrukturze, która stanie się motorem napędowym tych terenów.

Obecnie 10 podmiotów Federacji dysponujących niskimi środkami budżetowymi realizuje indywidualne programy rozwoju społeczno-gospodarczego. Proszę rząd o przedłużenie tych programów na kolejne sześć lat.

Do roku 2030 wszystkie nasze regiony powinny stać się bardziej samowystarczalne gospodarczo. Powtarzam, jest to kwestia sprawiedliwości, równych warunków samorealizacji obywateli i wysokich standardów życia w całym kraju.

Drodzy koledzy!

Jak widać plany są duże i wydatki również. Nadchodzą inwestycje na dużą skalę w sferze społecznej, demografii, ekonomii, nauki, technologii i infrastruktury.

W związku z tym chciałbym porozmawiać o systemie podatkowym. Oczywiście musi zapewnić przepływ środków na rozwiązywanie problemów krajowych, a także na realizację programów regionalnych i ma na celu zmniejszanie nierówności nie tylko w społeczeństwie, ale także w rozwoju społeczno-gospodarczym podmiotów wchodzących w skład Federacja; uwzględnić poziom dochodów obywateli i przedsiębiorstw.

Proponuję przemyśleć podejścia do modernizacji naszego systemu podatkowego, w celu bardziej sprawiedliwego podziału obciążeń podatkowych na osoby o wyższych dochodach osobistych i korporacyjnych.

A wręcz przeciwnie, konieczne jest zmniejszenie obciążeń podatkowych rodzin, w tym poprzez odliczenia, o czym już dziś wspomniałem. Stymulowanie przedsiębiorstw inwestujących w rozwój, w realizację projektów infrastrukturalnych i społecznych. Jednocześnie konieczne jest oczywiście zamknięcie wszelkiego rodzaju luk prawnych wykorzystywanych przez niektóre przedsiębiorstwa w celu uchylania się od płacenia podatków lub zaniżania ich płatności. Proszę Dumę Państwową i rząd o przedstawienie w najbliższej przyszłości konkretnego zestawu propozycji w tym zakresie. A w przyszłości, biorąc pod uwagę przyjęte zmiany, proponuję ustalić główne parametry podatkowe do 2030 roku i tym samym zapewnić stabilne i przewidywalne warunki realizacji wszelkich, także długoterminowych, projektów inwestycyjnych. Właśnie o to proszą firmy podczas naszych bezpośrednich kontaktów.

Drodzy koledzy!

Decyzje w zakresie wsparcia finansowego regionów i wzrostu gospodarczego powinny służyć poprawie jakości życia ludzi i to we wszystkich podmiotach Federacji. Przedłużyliśmy już do 2030 r. specjalne programy rozwojowe dla takich regionów jak Kaukaz Północny i Obwód Kaliningradzki, Donbas i Noworosja, Krym i Sewastopol, Arktyka i Daleki Wschód. Przygotowano generalne plany zagospodarowania przestrzennego dla 22 miast i aglomeracji Dalekiego Wschodu, takie same prace trwają dla osiedli w Arktyce.

Teraz musimy zrobić kolejny krok. Proponuję ustalić listę ponad 200 dużych i małych miast. Dla każdego z nich należy opracować i wdrożyć własny plan generalny, a ogólnie program rozwoju musi obejmować około dwóch tysięcy osiedli, w tym wsie i miasta. Rozwiązania wspierające podmioty Federacji, o których dzisiaj mówiłem, w tym pożyczki infrastrukturalne, również tutaj powinny się sprawdzić.

Chciałbym zaapelować do szefów regionów. Zasoby te należy wykorzystać także do poszerzania możliwości gmin. Tak, pamiętam spotkanie z burmistrzami niektórych gmin na ich forum tutaj, w Moskwie. Władze lokalne mają szczególną rolę i odpowiedzialność. To tutaj ludzie i obywatele udają się ze swoimi codziennymi potrzebami. Chciałbym podziękować naszym burmistrzom, starostom i zastępcom za pracę i dbałość o potrzeby ludzi. A szczególnie chciałbym wspomnieć o pracownikach miejskich, którzy pracują w pobliżu strefy działań wojennych i dzielą się wszystkimi próbami ze swoimi rodakami.

Współautorami planów rozwoju miast powinni być ich mieszkańcy. Musimy aktywnie wykorzystywać mechanizmy, w których sami obywatele określają, na jakie cele i na jakie problemy należy przeznaczyć pieniądze w pierwszej kolejności. Proponuję zwiększyć dofinansowanie tego typu projektów o charakterze zasadniczo publicznym z budżetów federalnych i regionalnych.

Przedłużymy także do 2030 roku ogólnorosyjski konkurs na najlepsze projekty tworzenia komfortowego środowiska miejskiego w małych miasteczkach i osadach historycznych.

W całej Rosji w ciągu sześciu lat ulepszymy ponad 30 tysięcy przestrzeni publicznych. Proszę także rząd o dodatkowe wsparcie dla regionów, które odbudowują wały, parki, place i historyczne centra miast. Przeznaczymy 360 miliardów rubli na poprawę i duże projekty w tym obszarze.

Zabytkowe budowle, osiedla, świątynie są widzialnym ucieleśnieniem naszej tożsamości narodowej, nierozerwalnym połączeniem pokoleń. Proszę rząd, parlamentarzystów i wyspecjalizowane komisje Rady Państwa, oczywiście przy udziale społeczeństwa, o analizę ram regulacyjnych w zakresie ochrony i użytkowania obiektów dziedzictwa kulturowego. Należy wyeliminować wyraźnie zbędne, sprzeczne wymagania, przez co czasami zabytek ulega zniszczeniu na naszych oczach, a formalnie, zgodnie z prawem, nie da się szybko podjąć działań w celu jego ratowania.

Proponuję sformułowanie długoterminowego programu ochrony rosyjskich obiektów dziedzictwa kulturowego. Oczekuję, że będziemy to akceptować przez 20 lat. Konieczne jest zapewnienie środków wspierających obywateli, przedsiębiorstwa i stowarzyszenia publiczne, które są gotowe zainwestować swoją pracę, czas i pieniądze w renowację zabytków.

Wypróbujemy takie mechanizmy w tym roku w pilotażowym projekcie Instytutu Rozwoju „DOM.RF”. Weźmie w nim udział pięć obwodów: zabajkalski, nowogrodzki, riazański, smoleński i twerski. A do 2030 roku co najmniej tysiąc obiektów dziedzictwa kulturowego w całym kraju trzeba uporządkować i dać im drugie życie, aby służyły ludziom i ozdabiały nasze miasta i wsie.

Na pewno będziemy kontynuować fundamentalne projekty z zakresu kultury i utrzymać ich finansowanie. Zmodernizujemy infrastrukturę muzeów, teatrów, bibliotek, klubów, szkół artystycznych i kin. W ciągu sześciu lat dodatkowo przeznaczymy ponad 100 miliardów rubli na projekty edukacyjne, edukacyjne, historyczne i inne popularne projekty kreatywne w kinie, Internecie i sieciach społecznościowych.

Proponuję także rozszerzenie programu Karty Puszkina, za pomocą którego uczniowie i młodzież mogą bezpłatnie odwiedzać kina, muzea, teatry i wystawy, a same instytucje kulturalne otrzymują zachętę do opracowywania i uruchamiania nowych projektów, w tym z udziałem biznesu . Proszę rząd o przygotowanie dodatkowych propozycji.

Ponadto, analogicznie do programów „Zemstvo Teacher” i „Zemstvo Doctor”, w 2025 roku uruchomimy program „Zemstvo Cultural Worker”. Ludzie cały czas o tym mówią na spotkaniach. Specjalista, który przeprowadzi się do pracy na wsi lub w małym miasteczku, będzie mógł otrzymać jednorazową wypłatę w wysokości 1 miliona rubli, a na Dalekim Wschodzie, w Donbasie i Noworosji kwota ta będzie dwukrotnie wyższa – 2 miliony rubli.

Kolejna dodatkowa decyzja, którą należy sfinalizować i zaakceptować. Proszę rząd o zapewnienie specjalnych warunków dla kredytów hipotecznych dla rodzin, specjalnie dla małych miast, a także dla tych regionów, gdzie nowych apartamentowców buduje się w małych ilościach lub nie ma ich wcale. Musimy to zrobić jak najszybciej i rozwiązać kwestię kluczowych parametrów, m.in. wysokości wkładu własnego i oprocentowania kredytu. Proszę o tym pamiętać, będę czekać na sugestie z Waszej strony.

Dalej. Będziemy także kontynuować specjalne programy kredytów hipotecznych ze stawką 2 procent dla mieszkańców Dalekiego Wschodu i Arktyki, Donbasu i Noworosji. Uczestnicy i weterani specjalnych operacji wojskowych będą mogli otrzymać pożyczki na tych samych preferencyjnych warunkach w tych regionach.

Odrębnie będziemy wspierać projekty zintegrowanego rozwoju obszarów mieszkalnych, budowy osiedli mieszkaniowych wraz z całą infrastrukturą w regionach o niewystarczającym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, gdzie wiele naszych zwykłych propozycji nie sprawdza się. Dla tych terytoriów przeznaczymy na te cele dodatkowe 120 miliardów rubli.

W związku z tym następujące zadanie systemowe. Dzięki wsparciu federalnemu wiele regionów znacznie zwiększyło tempo przesiedlania mieszkań awaryjnych. W sumie w ciągu ostatnich 16 lat do nowych mieszkań przeprowadziło się 1 milion 730 tysięcy osób. Ważne jest, aby w ciągu najbliższych sześciu lat nie spowalniać tego tempa. Proszę rząd o przygotowanie i uruchomienie nowego programu przesiedlenia mieszkań awaryjnych.

W zakresie mieszkalnictwa i systemów usług komunalnych będziemy zwiększać tempo modernizacji infrastruktury użyteczności publicznej. Do 2030 r. na te cele przeznaczone zostanie łącznie 4,5 bln rubli, włączając w to firmy prywatne.

Będziemy kontynuować realizację naszego projektu Czysta Woda. Dla wielu naszych miast i osiedli wiejskich problem ten jest niezwykle palący. Przede wszystkim mówimy o niezawodnym zaopatrzeniu w wysokiej jakości wodę pitną.

Osobnym tematem jest zgazowanie. W planach jest dostarczenie tego przyjaznego dla środowiska paliwa do miast i regionów Jakucji, Buriacji, Chabarowska, Primorskiego, Terytoriów Zabajkałskich, Obwodów Murmańskiego i Amurskiego, Żydowskiego Obwodu Autonomicznego, Karelii i tak dużego rosyjskiego miasta jak Krasnojarsk. LNG wykorzystujemy także do zgazowania Kamczatki i niektórych innych obszarów.

Naturalnie umożliwi to rozszerzenie programu gazyfikacji społecznej. Dzięki niemu gaz dotarł już bezpłatnie do granic 1 mln 100 tys. obszarów. Zgłoszenia są nadal przyjmowane, a my pomagamy uprzywilejowanym kategoriom obywateli, w tym rodzinom uczestników specjalnej operacji wojskowej, w komunikacji gazowej na terenie obiektu.

Co chciałbym teraz powiedzieć osobno? W granicach wielu miejscowości, w których zainstalowano już gaz sieciowy, zlokalizowane są stowarzyszenia ogrodnicze. Ludzie od lat, czasem z pokolenia na pokolenie, uprawiają swoje działki, a teraz budują na nich domy, w których mogą mieszkać przez cały rok, ale nie mogą się podłączyć do sieci, bo partnerstwa ogrodnicze nie są objęte programem Społecznym. Program zgazowania.

Problem dotyczy milionów rodzin! Oczywiście trzeba to rozwiązać i to w interesie naszych obywateli, czyli rozszerzyć program społecznej gazyfikacji i poprowadzić sieci aż do granic działek z domem stowarzyszeń ogrodniczych.

Wsparcie otrzymają także mieszkańcy odległych terytoriów północnych i Dalekiego Wschodu, gdzie w nadchodzących latach nie będzie gazu sieciowego. Dziś za swoje domy płacą węglem lub drewnem opałowym. Teraz, dzięki dotacjom państwa, będą mogli zakupić nowoczesny, ekologiczny sprzęt, produkcji krajowej. W pierwszej kolejności wsparcie powinny otrzymać rodziny najbardziej potrzebujące. Na te cele przeznaczymy także dodatkowe 32 miliardy rubli.

Biorąc pod uwagę nowoczesne standardy ochrony środowiska, będziemy rozwijać transport publiczny i obniżać jego wiek. Do 2030 roku podmioty Federacji otrzymają dodatkowo około 40 tys. autobusów, trolejbusów, tramwajów i autobusów elektrycznych. Na ten program odnowy komunikacji miejskiej przeznaczymy dodatkowo 150 miliardów rubli z budżetu federalnego.

Będziemy także unowocześniać tabor autobusów szkolnych w tempie co najmniej 3 tys. pojazdów rocznie, co jest szczególnie istotne w przypadku małych miast i obszarów wiejskich. Mówią o tym zarówno mieszkańcy, jak i wójtowie gmin i regionów. Rzeczywiście bardzo ważny program. Dlatego na zakup autobusów szkolnych przeznaczymy dodatkowe 66 miliardów rubli. I oczywiście musi to być sprzęt wyprodukowany w Rosji, w całości lub z dużym stopniem lokalizacji.

Jak wiadomo, w ramach projektu Czyste Powietrze w 12 ośrodkach przemysłowych Rosji udało się ograniczyć emisję szkodliwych substancji do atmosfery. Od ubiegłego roku do projektu dołączyło kolejnych 29 miast. W całym kraju ilość szkodliwych emisji do atmosfery powinna zostać zmniejszona o połowę. Krok po kroku będziemy zmierzać do tego celu. Aby ocenić wyniki, stworzymy kompleksowy system monitorowania jakości środowiska.

W ciągu ostatnich 5 lat oczyszczono tysiące kilometrów rzek i brzegów, a spływ zanieczyszczeń do Wołgi zmniejszono prawie o połowę. Teraz proponuję wyznaczyć cel - zmniejszyć o połowę zanieczyszczenie głównych zbiorników wodnych Rosji.

W ciągu ostatnich 5 lat wyeliminowano 128 dużych składowisk śmieci w miastach i 80 miejsc skumulowanych szkód dla środowiska, które dosłownie zatruwały życie ludzi w 53 regionach Rosji. Tereny Krasnego Boru, Celulozy i Papierni Bajkał oraz składowisk Usolje-Sibirskie zostały doprowadzone do stanu bezpiecznego.

W związku z tym, drodzy koledzy, chciałbym podkreślić. Na razie w tych miejscach przeprowadzono jedynie najpilniejsze działania, ale to nie wszystko. W żadnym wypadku nie należy pozostawiać ich w takim samym stanie, w jakim są obecnie. Musimy dokończyć te prace i stworzyć tutaj całą niezbędną infrastrukturę.

Ogólnie rzecz biorąc, w całej Rosji będziemy nadal eliminować najniebezpieczniejsze obiekty skumulowanych szkód dla środowiska. W ciągu najbliższych 6 lat należy wyeliminować co najmniej 50 takich punktów o wysokim ryzyku środowiskowym.

Konieczne jest tworzenie zachęt dla biznesu i wprowadzanie zielonych technologii oraz przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Co więcej, w zasadzie od podstaw stworzyliśmy nowoczesną branżę gospodarki odpadami. Do ich przetwarzania i utylizacji zbudowano 250 przedsiębiorstw. Celem do roku 2030 jest sortowanie wszystkiego, co wymaga sortowania, wszystkich odpadów stałych, i ponowne wykorzystanie co najmniej jednej czwartej z nich. Na takie projekty przeznaczymy dodatkowe środki finansowe i wspólnie z biznesem wybudujemy kolejnych około 400 obiektów gospodarki odpadami oraz osiem parków eko-przemysłowych.

Co jeszcze chcę powiedzieć? Podczas spotkań z obywatelami Dalekiego Wschodu, Syberii i innych regionów wielokrotnie poruszany był temat ratowania naszych bogactw leśnych, konieczności uporządkowania nielegalnego wyrębu oraz ochrony lasów. Temat ten ma naprawdę ogromny oddźwięk publiczny. To ważne niemal dla każdego człowieka, jesteśmy tu, jak mówią, z całym światem łączącym siły i sytuacja stopniowo się zmienia.

Bardzo ważny kamień milowy: począwszy od 2021 r. w Rosji więcej lasów będzie odtwarzanych niż wycinanych. Za ten wynik chcę podziękować wolontariuszom, uczniom, studentom, wszystkim obywatelom, którzy zasadzili drzewa, uczestniczyli w akcjach proekologicznych i oczywiście przedstawicielom biznesu za wsparcie takich projektów. Na pewno będziemy kontynuować przywracanie lasów, parków i ogrodów, także wokół aglomeracji i ośrodków przemysłowych.

W odrębnej decyzji proponuję podwyższenie wynagrodzeń specjalistów, którzy pracują w leśnictwie, meteorologii i ochronie środowiska, czyli zajmują się najważniejszymi zagadnieniami dobrostanu środowiska. Muszę szczerze powiedzieć, że problemy, które rozwiązują, są bardzo ważne, a ich dochody bardzo skromne.

Aby wspierać inicjatywy obywatelskie w dziedzinie ochrony środowiska, uważam za konieczne utworzenie funduszu na rzecz ochrony środowiska i projektów środowiskowych. Na początek łączna wielkość dotacji wyniesie 1 miliard rubli rocznie.

Kontynuowane będą także prace nad zachowaniem szczególnie chronionych obszarów przyrodniczych, ochroną i przywracaniem rzadkich i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt. W związku z tym proponuję pomyśleć o otwarciu sieci ośrodków rehabilitacyjnych dla rannych i skonfiskowanych dzikich zwierząt.

Do 2030 roku stworzymy infrastrukturę ekoturystyczną we wszystkich parkach narodowych kraju, obejmującą ekoszlaki i szlaki turystyczne, w tym trasy weekendowe dla uczniów, tereny rekreacyjne, muzea i centra informacji turystycznej.

W pobliżu zbiorników wodnych, w tym jeziora Bajkał, pojawi się nowoczesna, bezpieczna infrastruktura. Do 2030 roku zostanie tu otwarty ośrodek całoroczny. Jednocześnie uważam, że ważne jest ścisłe przestrzeganie zasady „zero zanieczyszczeń”, czyli całkowitego braku odpadów i nieoczyszczonych ścieków do jeziora. Budowa kurortu Bajkał stanie się częścią dużego projektu Five Seas.

Nowoczesne kompleksy hotelowe pojawią się także na wybrzeżach Morza Kaspijskiego, Bałtyckiego, Azowskiego, Czarnego i Japońskiego. Już sam ten projekt zwiększy krajowy przepływ turystów o kolejne 10 milionów osób rocznie.

A w całym kraju – biorąc pod uwagę dynamiczny rozwój takich ośrodków turystycznych jak Ałtaj, Kamczatka, Kuzbass, Kaukaz Północny, Karelia i Północ Rosji – do 2030 roku napływ turystów powinien praktycznie się podwoić do 140 mln osób rocznie . Jednocześnie podwoi się także udział turystyki w PKB Rosji – do pięciu procent. W najbliższym czasie będziemy opracowywać dodatkowe rozwiązania w tym zakresie.

Rozwój turystyki i całego regionu zapewnia infrastruktura transportowa. Uruchomiono już ruch dużych prędkości na trasie Moskwa-Kazań, w tym roku przedłużymy autostradę do Jekaterynburga, a w przyszłym do Tiumeń. W przyszłości przez cały kraj będzie przebiegać nowoczesna i bezpieczna trasa – do Władywostoku.

Ponadto w ciągu sześciu lat w Rosji powinno powstać ponad 50 obwodnic miast. Nowym znaczącym projektem drogowym jest oczywiście budowa autostrady Dżubga – Soczi. Skróci czas podróży z autostrady M-4 Don do Soczi czterokrotnie – do półtorej godziny – a ponadto umożliwi aktywny rozwój wybrzeża Morza Czarnego.

Ale chcę od razu powiedzieć – zgodziliśmy się z rządem, chcę to też powiedzieć publicznie – to oczywiście złożony i bardzo kapitałochłonny projekt: są ciągłe tunele i mosty, to kosztowny projekt. Niemniej jednak zwracam się do rządu o przedstawienie planu jego finansowania. Przepracuj to.

Uporządkowaliśmy już autostrady federalne i prawie 85 proc. dróg w dużych aglomeracjach. Musimy bezwzględnie utrzymać ten poziom. Jednocześnie w nadchodzących latach szczególny nacisk będziemy kłaść na rozwój dróg regionalnych.

Podróże lotnicze powinny stać się tańsze. Konieczne jest zwiększenie tzw. mobilności lotniczej obywateli, do 2030 roku natężenie ruchu lotniczego w Rosji powinno wzrosnąć półtorakrotnie w porównaniu z rokiem ubiegłym.

Aby to osiągnąć, planujemy przyspieszyć rozwój wewnątrz- i międzyregionalnej komunikacji lotniczej. I tu przed rządem stoi konkretne zadanie: zmodernizować infrastrukturę co najmniej 75 lotnisk w ciągu sześciu lat – to ponad jedna trzecia rosyjskiej sieci lotnisk. Przeznaczymy na te cele co najmniej 250 miliardów rubli. Będzie to bezpośrednie finansowanie budżetu.

Konieczne jest także unowocześnienie floty lotniczej naszych linii lotniczych przy wykorzystaniu własnych, krajowych samolotów. Muszą spełniać wszystkie współczesne wymagania dotyczące jakości, wygody i bezpieczeństwa - trudne zadanie. Kupili za dużo transportu lotniczego za granicą, ale nie rozwinęli własnej produkcji.

Niemniej jednak zaawansowane rosyjskie osiągnięcia w dziedzinie inżynierii mechanicznej, budownictwa, komunikacji i systemów cyfrowych będą również potrzebne przy tworzeniu sieci kolei dużych prędkości. Powiem też kilka słów w tym obszarze.

Pierwsza trasa z Moskwy do Petersburga będzie przebiegać przez Twer i naszą starożytną stolicę – Nowogród Wielki. Następnie zbudujemy autostrady do Kazania i Uralu, Rostowa nad Donem, wybrzeża Morza Czarnego, Mińska, bratniej Białorusi i innych popularnych miejsc.

Kontynuowana będzie zakrojona na szeroką skalę modernizacja Centralnego Portu Komunikacyjnego. Średnice centralne Moskwy staną się podstawą połączenia regionu stołecznego z Jarosławiem, Twerem, Kaługą, Włodzimierzem i innymi regionami nowoczesnymi trasami dużych prędkości.

Konieczna jest także modernizacja sieci pomocniczej śródlądowych dróg wodnych. Dzięki temu zapewnimy dodatkowe efekty gospodarcze w obszarze turystyki, rozwoju przemysłu i rozwoju niektórych, bardzo ważnych dla nas, wrażliwych regionów, w tym regionów Dalekiej Północy.

Co chcę tu dodatkowo powiedzieć? Nowoczesna infrastruktura bezpośrednio działa na rzecz zwiększenia kapitalizacji wszystkich aktywów kraju, regiony wykorzystujące swój potencjał turystyki tranzytowej mogą wprowadzić do obrotu działki pod obiekty przemysłowe i rolnicze, a dla obywateli jest to szansa na budowę domu dla dużej rodziny, żyć w bardziej komfortowych warunkach, dla biznesu to nowe perspektywy, także na rynkach zagranicznych.

W związku z tym odrębną kwestią poruszoną na jednym z moich spotkań są kolejki na przejściach granicznych. Problem ten jest szczególnie dotkliwy na Dalekim Wschodzie. Zgodnie z przepisami kontrola celna trwa 19 minut, w rzeczywistości niemal każdy kierowca ciężarówki często czeka na granicy godzinami.

Koledzy z Ministerstwa Transportu stanęli przed konkretnym zadaniem: typowy czas kontroli transportu towarowego na granicy nie powinien przekraczać dziesięciu minut. Nowoczesne technologie to umożliwiają.

Takie wymagania są również istotne dla rytmicznego funkcjonowania korytarza transportowego Północ-Południe, który połączy Rosję z krajami Bliskiego Wschodu i Azji. Opierać się będzie nie tylko na szlakach drogowych, ale także na płynnym transporcie kolejowym od naszych portów na Bałtyku i Morzu Barentsa aż po wybrzeże Zatoki Perskiej i Oceanu Indyjskiego. Zwiększymy także przepustowość linii kolejowych na kierunku południowym, co umożliwi aktywne wykorzystanie przepustowości portów Morza Azowskiego i Morza Czarnego.

Rusza trzeci etap rozbudowy wschodniego zasięgu kolei – BAM i Transsib. Kiedyś wybaczcie złe maniery, trochę ziewnęliśmy, nie zrobiliśmy czegoś na czas, ale ok - teraz trzeba nadrobić zaległości i to nadrobimy. Do 2030 roku ich przerób wzrośnie ze 173 do 210 mln ton rocznie. Jednocześnie należy rozwijać porty Wanino i Sowiecka Gawan.

Obszarem szczególnej uwagi jest dalszy rozwój Północnego Szlaku Morskiego. Zapraszamy zagraniczne firmy i państwa logistyczne do aktywnego wykorzystania możliwości, jakie stwarza ten globalny korytarz transportowy. W ubiegłym roku przewinęło się przez nią 36 mln ton ładunków. Zwracam uwagę, koledzy: to pięć razy więcej niż rekordowa liczba w Związku Radzieckim - pięć razy! Zapewnimy całoroczną żeglugę na Północnym Szlaku Morskim. Zwiększymy obroty naszych północnych portów, w tym węzła transportowego w Murmańsku i oczywiście rozbudujemy flotę arktyczną.

W zeszłym roku do nalotu wkroczyła unikalna platforma badawcza do lodołamania „Biegun północny”. Na początku tego roku w Stoczni Bałtyckiej położono stępkę pod nowy lodołamacz nuklearny Leningrad. W przyszłym roku złożymy kolejny statek tej samej klasy – Stalingrad. A w dalekowschodniej stoczni „Zvezda” budowany jest lodołamacz nowej generacji – „Lider”, o dwukrotnie większej mocy.

Bazując na naszych krajowych stoczniach, planujemy znacząco unowocześnić flotę handlową: tankowców, gazowców, kontenerowców. Pozwoli to rosyjskiemu biznesowi budować efektywne przepływy handlowe w warunkach zmieniającej się logistyki i fundamentalnych zmian w gospodarce światowej.

Drodzy obywatele Rosji! Drodzy przyjaciele!

Chciałbym powiedzieć osobno. Stale spotykam się z uczestnikami specjalnych operacji wojskowych. Są to zarówno zawodowi żołnierze, jak i ochotnicy, osoby wykonujące zawody cywilne, mobilizowane do służby wojskowej. Wszyscy chwycili za broń w obronie Ojczyzny.

Wiecie, patrzę na tych odważnych ludzi, czasem bardzo młodych chłopaków, i bez przesady mogę powiedzieć, że moje serce przepełnia duma z naszego narodu, z naszego narodu i z tych konkretnych ludzi. Tacy ludzie oczywiście się nie wycofają, nie zawiodą i nie zdradzą.

Powinni zajmować czołowe stanowiska zarówno w systemie oświaty i wychowania młodzieży, jak i w stowarzyszeniach publicznych, w spółkach państwowych, biznesie, w administracji państwowej i gminnej oraz przewodzić regionom, przedsiębiorstwom, a docelowo największym krajowym projektom. Tacy prawdziwi bohaterowie i patrioci są czasem w życiu dość skromni i powściągliwi, nie przechwalają się swoimi sukcesami, nie wypowiadają głośnych haseł i słów. Ale w momentach zwrotnych historii to właśnie tacy ludzie wychodzą na pierwszy plan i biorą na siebie odpowiedzialność. Takim ludziom, którzy myślą o kraju i żyją zgodnie z jego przeznaczeniem, można w przyszłości powierzyć Rosji.

Wiadomo, że słowo „elita” w dużej mierze zdyskredytowało samo siebie. Ci, którzy bez żadnych zasług dla społeczeństwa uważają się za jakąś kastę obdarzoną specjalnymi prawami i przywilejami, zwłaszcza ci, którzy w poprzednich latach nabijali sobie kieszenie najróżniejszymi procesami w gospodarce lat 90., z pewnością nie są elitą. Powtarzam, prawdziwą, prawdziwą elitą są wszyscy, którzy służą Rosji, robotnicy i wojownicy, rzetelni, sprawdzeni, którzy udowodnili swoje oddanie Rosji, godni ludzie.

W związku z tym o nowej, moim zdaniem, ważnej decyzji: od jutra, 1 marca 2024 r., do udziału w programie będą mogli zgłaszać się weterani specjalnej operacji wojskowej, a także żołnierze i oficerowie, którzy obecnie walczą w jednostkach czynnych w pierwszym strumieniu szkoleniowym specjalny program personalny. Nazwijmy to „Czasem Bohaterów”. Pomysł ten, nie będę ukrywał, przyszedł mi do głowy, gdy spotkałem się ze studentami, którzy brali udział w specjalnej operacji wojskowej w Petersburgu. Program ten będzie budowany według tych samych standardów, co nasze najlepsze projekty: Wyższa Szkoła Administracji Publicznej, zwana „szkołą gubernatorów”, a także konkurs „Liderzy Rosji”. Ich absolwenci osiągają wysokie stanowiska w wielu dziedzinach, zostając nawet ministrami i szefami regionów.

W programie będą mogli wziąć udział żołnierze oraz weterani z wyższym wykształceniem i doświadczeniem menedżerskim, niezależnie od stopnia i stanowiska. Najważniejsze jest to, że muszą to być ludzie, którzy pokazali swoje najlepsze cechy i pokazali, że wiedzą, jak prowadzić swoich towarzyszy.

Studia rozpoczną się w nadchodzących miesiącach. Mentorami pierwszych uczestników programu będą szefowie rządów, administracji prezydenta, ministerstw federalnych, departamentów, szefowie regionów i naszych największych firm. W przyszłości będziemy poszerzać takie programy kadrowe, uruchamiać kursy menedżerskie w Rosyjskiej Akademii Gospodarki Narodowej i Administracji Publicznej i uważam za konieczne legislacyjne podniesienie statusu Akademii.

Ponadto weterani i uczestnicy specjalnych operacji wojskowych będą mogli w pierwszej kolejności zdobyć wykształcenie wyższe i specjalizację cywilną na naszych wiodących uczelniach.

Proszę Ministra Obrony Narodowej oraz dowódców jednostek bojowych o wsparcie chęci żołnierzy i oficerów do spróbowania swoich sił w nowym programie kadrowym, o zapewnienie im możliwości ubiegania się o udział i odbycia szkolenia stacjonarnego. Pragnę zauważyć, że uczestnicy specjalnej operacji wojskowej: szeregowcy, sierżanci i oficerowie bojowi – już dziś stanowią trzon naszych Sił Zbrojnych. I oczywiście, jak już powiedziałem, ci, którzy zamierzają kontynuować karierę wojskową, otrzymają pierwszeństwo awansu przy wejściu na kursy dowodzenia, szkoły i akademie wojskowe.

Drodzy przyjaciele!

Niezależność, samowystarczalność, suwerenność trzeba udowadniać i potwierdzać każdego dnia. Mówimy o naszej i tylko naszej odpowiedzialności za teraźniejszość i przyszłość Rosji. To jest nasza Ojczyzna, Ojczyzna naszych przodków, potrzebna i droga tylko nam i oczywiście naszym potomkom, którym jesteśmy zobowiązani przekazać silny i zamożny kraj.

W ciągu ostatnich kilku lat udało nam się zbudować system zarządzania, a także realizację projektów krajowych, na nowych zasadach, w oparciu o dużą ilość danych, nowoczesne technologie cyfrowe, co pozwoliło zwiększyć efektywność pracy, kontrolę ryzyka, brać pod uwagę cały wolumen informacji, stale dostosowywać projekty i programy w oparciu o opinie obywateli.

Chcę podziękować moim kolegom z rządu, departamentów i regionów, którzy przez te wszystkie lata mozolnie budowali ten system – zarówno w czasie pandemii, jak i w warunkach agresji sankcyjnej na Rosję. Wiem, że była to praca trudna, skomplikowana i co najważniejsze, już procentuje. Widzimy to w wynikach.

Będziemy nadal postępować dokładnie według tej logiki. Do końca roku wszystkie projekty krajowe, o których dzisiaj mówiłem, muszą zostać zatwierdzone i ze sobą skoordynowane. Jeszcze raz podkreślam: to nie są projekty poszczególnych resortów, one muszą działać na rzecz wspólnych celów systemowych, na rzecz osiągnięcia naszych narodowych celów rozwojowych. Jednocześnie proszę Ogólnorosyjski Front Ludowy o dalsze monitorowanie wdrażania decyzji na wszystkich szczeblach władzy.

Chcę podkreślić, że głównego rezultatu naszych programów nie mierzy się w tonach, kilometrach czy ilości wydanych pieniędzy. Najważniejsze jest ocena ludzi, jak ich życie zmienia się na lepsze. Skala wyzwań historycznych stojących przed Rosją wymaga niezwykle jasnej, skoordynowanej pracy państwa, społeczeństwa obywatelskiego i biznesu.

Uważam za konieczne już teraz nie tylko przygotowanie projektu budżetu na kolejne trzy lata, ale także dalsze ustalenie wszystkich głównych wydatków i inwestycji, na okres do 2030 roku. Czyli w istocie trzeba sformułować sześcioletni, wieloletni plan finansowy rozwoju kraju, który oczywiście uzupełnimy o nowe inicjatywy. Naturalnie życie wprowadzi zmiany.

Pomimo trudnego okresu, pomimo obecnych prób i trudności, robimy plany długoterminowe. Program nakreślony w jego dzisiejszym przesłaniu ma charakter obiektywny i zasadniczy. To program silnego, suwerennego kraju, który z ufnością patrzy w przyszłość. Aby osiągnąć nasze cele, mamy zarówno zasoby, jak i ogromne możliwości.

Ale teraz podkreślę najważniejsze: realizacja wszystkich zaplanowanych planów dzisiaj zależy bezpośrednio od naszych żołnierzy, oficerów, ochotników - całego personelu wojskowego, który teraz walczy na froncie, od odwagi i determinacji naszych towarzyszy broni, którzy bronią Ojczyzno, powstań do ataku, idź naprzód pod ostrzałem, poświęć się dla nas, dla dobra Ojczyzny. To oni, nasi żołnierze, tworzą dziś absolutnie niezbędne warunki dla przyszłości kraju i jego rozwoju.

Niski ukłon dla Was.

Dziękuję wam wszystkim, drodzy koledzy, dziękuję wszystkim obywatelom Rosji za waszą solidarność i rzetelność. Jesteśmy jedną wielką rodziną, jesteśmy razem i dlatego zrobimy wszystko tak, jak planujemy i chcemy robić, jak marzymy.

Wierzę w nasze zwycięstwa, w sukcesy, w przyszłość Rosji!

Dziękuję.

Odgrywany jest hymn narodowy Federacji Rosyjskiej.